Εδρεύοντας σταθερά στη Θεσσαλονίκη, ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη ευθύνονται για μια πολύ ξεχωριστή παρακαταθήκη δράσεων, με απόλυτα προσωπικό στίγμα στον νεοελληνικό βίο, η οποία συχνά άγγιξε και τη μουσική –με πιο γνωστή «στάση» τις δουλειές του σχήματος Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ.
Πρόσφατα (9 Νοεμβρίου 2018), τιμήθηκαν σε μια ωραία βραδιά στη γκαλερί ATOPOS CVC, υπό την αιγίδα του προγράμματος #TextMe_Lab το οποίο επιμελείται ο Φιλ Ιερόπουλος και περιλαμβάνει διαλέξεις, συζητήσεις, εργαστήρια, performances και μικρές εκθέσεις καλλιτεχνών/ιδών και ακαδημαϊκών.
Εκεί, όσοι δώσαμε το παρών ακούσαμε πολύ ωραία πράγματα, τόσο από την ιστορικό τέχνης Αρετή Λεοπούλου -η οποία εστίασε σε μια πλούσια αναδρομή στην εικαστική διάσταση του έργου τους- όσο και από τον Κωστή Δρυγιανάκη, που ανέλαβε να ξεδιπλώσει τη μουσική «γεωγραφία» των πράξεών τους. Η βραδιά είχε δε και μια ωραία έκπληξη για κλείσιμο: μια νέα performance από το τιμώμενο δίδυμο, που εξέθεσε ενώπιόν μας το προσωπικό του Αλφαβητάρι.
Όλα τα κείμενα αναμένεται να εκδοθούν, ωστόσο –με την ευγενή άδεια των συντελεστών– αναδημοσιεύουμε σήμερα εδώ επιλεγμένα αποσπάσματα...
Θανάσης Χονδρός & Αλεξάνδρα Κατσιάνη: Αλφάβητο
Αθήνα 19/11/2018, Άτοπος
Α. Ανώνυμοι Ορθολογιστές
Συζητούσαμε στο σπίτι, πριν τέσσερα χρόνια, για τον παραλογισμό που κυριαρχεί στον κόσμο, και λέγαμε για την υποχώρηση του ορθού λόγου. Δεν είναι βέβαια σημερινό φαινόμενο μόνο, αφού στο παρελθόν το φιλοσοφικό όραμα του ενοποιημένου ορθού λόγου, που πρόβαλε ο Διαφωτισμός, παραμορφώθηκε σε εργαλείο για να δικαιολογηθεί η αποικιοκρατική βαρβαρότητα. Εντούτοις τα τελευταία χρόνια ο ορθός λόγος έχει εξωθηθεί στο περιθώριο. Αστειευόμασταν, λοιπόν, ότι οι ορθολογιστές θα κάνουν κάποιου είδους λέσχη ανάλογη με των Ανώνυμων Αλκοολικών. Λίγες μέρες μετά η κόρη μας σχεδίασε το λογότυπο αυτής της λέσχης, έναν εγκέφαλο με ρίζες. Τυπώσαμε ένα αυτοκόλλητο σε τέσσερις γλώσσες που διοχετεύσαμε εμείς και φίλοι στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τον ίδιο καιρό περίπου ο γιος μας γοητεύτηκε από τους αγώνες ορεινού δρόμου μεγάλων αποστάσεων και στη συνέχεια προσηλύτισε και την υπόλοιπη οικογένεια. Έτσι, δημιουργήθηκε η δρομική ομάδα Ανώνυμοι Ορθολογιστές με την οποία συμμετέχουμε σε διάφορες διοργανώσεις. Είναι ιδιαίτεροι αυτοί οι αγώνες. Είναι οι μόνοι στους οποίους ο πιο αργός και απροπόνητος βρίσκεται στην αφετηρία δίπλα σε πρωταθλητές διεθνούς βεληνεκούς. Ένα πνεύμα αλληλεγγύης καλλιεργείται πολύ συχνά μεταξύ των συμμετεχόντων, καθώς ο κίνδυνος να γκρεμοτσακιστείς σε κάποια βουνοπλαγιά σε εξαρτά από τους άλλους. Διατυπώθηκε από φίλους η απορία πώς γίνεται να ξεκινάει κανείς το τρέξιμο μετά τα 60. Όμως τι άλλο είναι η ζωή πέρα από ένα παιχνίδι ανάμεσα στις επιλογές και τις συνήθειες; Επιπλέον, όταν τρέχεις, σκαρφαλώνεις ή μπουσουλάς στα δύσβατα μονοπάτια, είσαι με τον εαυτό σου σε μια κατάσταση διαλογισμού.
Δ. Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ
Όταν αποφασίσαμε με τον Ντάνη Τραγόπουλο, την άνοιξη του 1984, να σχηματίσουμε ένα συγκρότημα (το όνομα Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ το επιλέξαμε μερικούς μήνες αργότερα), στον πυρήνα της σκέψης μας ήταν ο δημόσιος χώρος. Μας ενδιέφερε η φευγαλέα φόρτιση του δημόσιου χώρου με ανοίκεια ερεθίσματα. Δεν επρόκειτο για διεκδίκηση ή κατάληψη κάποιου κενού χώρου, θέμα που εγείρει συζητήσεις περί δικαιωμάτων. Αντίθετα ο πρόσκαιρος χαρακτήρας των δράσεων εστιάζει την προσοχή στη συμπεριφορά. Ιδιαίτερη θέση στις αναμνήσεις μας έχει η πρόσκλησή μας στο φεστιβάλ του Θούριου το 1985, επειδή ήταν η πρώτη φορά που εμφανιστήκαμε χωρίς μουσικά όργανα. Τα μουσικά όργανα λειτουργούν καθησυχαστικά, ακόμα κι αν δεν τα χρησιμοποιείς. Εκεί όμως είχαμε δύο τσουβάλια καρύδια που τα σπάζαμε με σφυριά κι ο ήχος απλωνόταν από τα μεγάφωνα σ’ όλον το χώρο, ενώ δόθηκε στον κόσμο, με την παράκληση να διαβάζουν μεγαλόφωνα, απόσπασμα από την «Ζοζεφίνα» του Κάφκα όπου αναφέρει ότι το να σπάζεις καρύδια δεν είναι τέχνη. Η δράση τέλειωσε με έφοδο του κοινού στα σπασμένα καρύδια.
Η μορφή που σε κάθε περίπτωση έπαιρνε το ηχητικό μέρος ήταν μια περιπέτεια. Ο Ντάνης θέλγεται από τον Σοπέν, τον Σκριάμπιν, και έπαιζε στο τζαζ-ροκ συγκρότημα A Priori. Η Αλεξάνδρα δεν έχανε την ευκαιρία να ωρύεται, ενθουσιασμένη από τη Diamanda Galas που πρόσφατα είχαμε γνωρίσει. Εγώ πάλι ανέκαθεν θεωρούσα κορυφαία τη μουσική των παλιών ολιγόλεπτων ταινιών κινουμένων σχεδίων. Κάναμε πολλές ηχογραφήσεις αλλά πάντα θυμόμαστε με συγκίνηση την πρώτη μας ηχογράφηση «Ποιος φοβάται τη φαινυλκετονουρία;» το 1986. Πήγαμε στο Βόλο έχοντας έτοιμο ένα κομμάτι, αλλά γράψαμε μία ολόκληρη κασέτα σε δυο μέρες. Όλα έγιναν άμεσα επιτόπου με τρόπο που δεν επαναλήφθηκε ποτέ. Την ίδια εποχή ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός τότε, μίλησε για ρετιρέ των δημοσίων υπαλλήλων και κάποιοι νόμισαν ότι πήραμε το όνομά μας από αυτή την αναφορά.
Ζ. Ζωολογικοκηπολογία
Η ιστορία των Ζωολογικών Κήπων πάει πολύ πίσω στο χρόνο, κάπου τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, στους ασσυριακούς Παραδείσους, που ήταν τεχνητοί κήποι με διάφορα φυτά και ζώα ποικίλης προέλευσης. Εισηγηθήκαμε την επιστήμη της Ζωολογικοκηπολογίας, για τη φιλοσοφία και την οργάνωση των ζωολογικών κήπων, αλλά δεν καταφέραμε να διοργανώσουμε ένα συνέδριο, μια ημερίδα, μία περιοδεία σε ζωολογικούς κήπους ανά τον κόσμο. Ευελπιστούμε ότι, με την πρόοδο της Βιολογίας και της Γενετικής τεχνολογίας, θα δημιουργηθούν νέοι ζωολογικοί κήποι με υβρίδια κάθε είδους, σφίγγες, γοργόνες, χίμαιρες, που θα απογειώσουν αυτόν τον επιστημονικό τομέα.
Θ. Θρησκεία
Συχνά κάνουμε συζητήσεις για την εργαλειοποίηση της τέχνης από τους επιμελητές των γιγαντιαίων εκθέσεων σαν την Ντοκουμέντα ή την Μπιενάλε της Βενετίας, οι οποίοι επιλέγουν έργα με μοναδικό κριτήριο την επιβεβαίωση των απόψεων που διατυπώνουν στις εισηγήσεις τους. Όμως αυτή η χρήση της τέχνης είναι παμπάλαια, και ιδιαίτερα έντονη και μεθοδική εκ μέρους των εκπροσώπων διαφόρων θρησκειών. Η σκέψη ότι θα μπορούσε να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση και, αντί οι θρησκείες να εκμεταλλεύονται την τέχνη για να προβάλλουν τις θέσεις τους, να χρησιμοποιηθεί μία θρησκεία ως υλικό και πλαίσιο για να γίνει τέχνη, αυτή η σκέψη μας οδήγησε στη θρησκεία του Από Μηχανής Θεού. Με τη δημιουργία μιας θρησκείας δίνεται η ευκαιρία να κινηθείς έξω από το πλαίσιο της τέχνης. Καμία αναφορά σε περφόρμανς και εικαστικές δράσεις, ό,τι γίνεται έχει λατρευτικό χαρακτήρα, είναι τελετή και λειτουργία. Ο Από Μηχανής Θεός είναι τετραδικός θεός, έχει δηλαδή και τρεις γυναικείες υποστάσεις, την Ελπίδα, την Τύχη και την Καύλα. Αντίπαλο του Θεού μας ορίσαμε τον Κοινό Νου. Τριάντα χρόνια μετά, βλέπουμε με σκεπτικισμό αυτή την επιλογή. Ο Κοινός Νους δεν εκφράζει βέβαια τη δημιουργική φαντασία, αντιπροσωπεύει όμως την σκέψη που βασίζεται στην εξήγηση, δηλαδή στην απόδειξη της σχέσης ανάμεσα σ’ ένα φαινόμενο και την αιτία του. Σήμερα, με τις ταχύτητες της τεχνολογίας, κυριαρχεί αντίθετα η ερμηνευτική προσέγγιση των φαινομένων, δηλαδή η κατανόηση κάτω από την επίδραση συγκυριών. Μ’ άλλα λόγια, έχουμε έλλειψη, δεν έχουμε περίσσευμα κοινού νου.
Χ. Χαρακτηρισμοί
Ήταν καλοκαίρι του 1974, όταν ένα πρωινό ανέβηκε στο διαμέρισμά μας η κυρία Ευτέρπη, Κωνσταντινουπολίτισσα που είχε έρθει στη Θεσσαλονίκη μετά τους διωγμούς του 1964. Αναστατωμένη, γεμάτη χαρά, ανακοίνωσε ότι η χούντα έπεσε, ότι είμαστε ελεύθεροι. Λίγο μετά, αφού καταλάγιασε ο ενθουσιασμός, αναρωτήθηκε σκεπτική: είμαστε ελεύθεροι, τι πρέπει να κάνουμε τώρα;
Μπορεί η ερώτηση να είναι αφελής, δείχνει όμως τα όρια εκείνων των συμπεριφορών που ορίζονται από την αντίθεση σε κάτι. Είμαστε αντιχουντικοί όσο υφίσταται αυτό το καθεστώς, αλλά τι είμαστε όταν η δικτατορία παύει να υπάρχει;
Και η δική μας συμπεριφορά αντιμετωπίστηκε πολύ συχνά με τους δημοσιογραφικούς χαρακτηρισμούς της τέχνης ενάντια στο κατεστημένο, της ανατρεπτικής τέχνης (χωρίς να γίνεται ποτέ σαφές τι ανατρέπει η τέχνη). Είναι χαρακτηρισμοί που αποδίδονται εύκολα, αλλά δεν θεωρούμε ότι προσφέρουν κάτι παραπάνω από ένα στερεότυπο. Επειδή οι τρόποι της γλώσσας μας είναι οι τρόποι της ζωής μας, και αντιστρόφως. Αν θέλαμε να εντοπίσουμε έναν άξονα σε όσα έχουμε παρουσιάσει, αυτός είναι η διεύρυνση. Διεύρυνση των μέσων και των υλικών. Να κάνουμε τέχνη με κάθε τι, με οτιδήποτε διαθέτουμε, χωρίς να ψάχνουμε για χορηγούς. Διεύρυνση ως προς τον χώρο και τον χρόνο. Δεν υπάρχει προνομιακός χώρος, ειδικοί φωτισμοί, μελέτες για καλή ακουστική, χρόνος κατάλληλος και μη. Επειδή κάθε χώρος διαθέτει τη δική του φόρτιση και μπορεί να φιλοξενήσει καλλιτεχνικά έργα, και μπορούν να στηθούν διάφορα παιχνίδια αν εκμεταλλευτούμε τον χρόνο. Διεύρυνση ως προς τους χειρισμούς. Δεν είναι ανάγκη να μείνουμε προσηλωμένοι στις οδηγίες χρήσης, η φαντασία είναι βασικό συστατικό της δημιουργίας. Διεύρυνση ως προς τους συνεργάτες. Συνεργαζόμαστε με όποιον έχει όρεξη να εμπλακεί σ’ ένα έργο χωρίς να ψάχνουμε το βιογραφικό του, χωρίς να θεωρούμε αναγκαίες σπουδές και φιλοδοξίες καριέρας. Πρόκειται για τις ιδέες που κοντολογίς παρουσιάστηκαν πριν πενήντα χρόνια ως σύζευξη ζωής και τέχνης, αλλά ούτως ή άλλως η τέχνη είναι διαδικασία ζωής. Φυσικά, όλη αυτή η προσπάθεια διεύρυνσης έχει κριτική διάσταση απέναντι στο σύστημα της τέχνης, απλώς δεν γίνεται σημαία η αντίθεση. Εξάλλου η αντιπαλότητα δεν έχει ανάγκη διακηρύξεων για να υπάρχει. Για να επιστρέψουμε στο αρχικό παράδειγμα, θα ήταν πιο ξεκάθαρο αν αντί «αντιχουντικοί» ήμασταν «δημοκράτες».
«Ελευθερία κινήσεων»: Δυο λόγια για τη μουσικά πεπραγμένα του Θανάση Χονδρού και της Αλεξάνδρας Κατσιάνη
Κωστής Δρυγιανάκης, φθινόπωρο 2018
Ξεκινώντας να μιλήσει κανείς για τη δουλειά του Θάναση και της Αλεξάνδρας, αναγκαστικά πρέπει να υπενθυμίσει μια αποστροφή του λόγου τους: «Η τέχνη δεν μας ενδιαφέρει. Μας ενδιαφέρει η ζωή. Η τέχνη είναι απλώς ένα από τα εργαλεία της». Είναι ένα κλειδί για να πλησιάσουμε και τη δουλειά τους με τον ήχο, όπως και τη δουλειά τους γενικότερα.
Ο Θανάσης και η Αλεξάνδρα μεταπηδούσαν από το ένα μέσο στο άλλο ανενδοίαστα· οι μετακινήσεις αυτές είχαν σαφώς ένα ιδεολογικό υπόβαθρο, που διατυπώνουν ξεκάθαρα σε μια συνέντευξη το 1997 (στον Κώστα Μαρίνο): «[Η χρήση των διαφορετικών μέσων] είναι κάτι θετικό γιατί δηλώνει την απόρριψη απ’ τη μεριά μας του καταμερισμού εργασίας. Δεν μπορεί η τέχνη, η οποία συνοδεύεται από μία ολόκληρη μυθολογία για την ελευθερία και τη φαντασία που την διακρίνει, να συμβαδίζει με την εκχώρηση της ευχαρίστησης να χρησιμοποιείς οποιοδήποτε μέσο [...], να αντλείς στοιχεία από τις ιδιαίτερες δυνατότητές τους». Η μουσική, η τέχνη των ήχων, είναι λοιπόν γι' αυτούς ένα από τα πολλά πιθανά μέσα.
Η δουλειά του Θανάση και της Αλεξάνδρας με ήχο μπαίνει στη δημόσια σφαίρα το 1981, με τη συναυλιακή δράση Πρώτη Επαφή, στη Θεσσαλονίκη (συμμετείχαν επίσης η Αγνή Κατσιάνη και ο Δημήτρης Τσίτσος). Ακολουθούν δύο κασέτες, Αναζητώντας Τον Χαμένο Ήχο (1983) και Ιδιοσυγκρασίες (1984), η πρώτη ομαδική με δική τους επιμέλεια, η δεύτερη αποκλειστικά δική τους. Το πράγμα γίνεται συστηματικότερο το φθινόπωρο του 1984, με τον σχηματισμό του συγκροτήματος Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ, το τρίτο μέλος του οποίου είναι ο παλιός συμμαθητής του Θανάση, Ντάνης Τραγόπουλος. Το Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ παραμένει δραστήριο χονδρικά ως το 1993. Από το 1999 και κυρίως από το 2002, το Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ επανακάμπτει δριμύτερο, κυκλοφορώντας το Πάρτυ (1999) και τα εννιά τεύχη του Περιοδικού (από το 2002 ως το 2006), στη βολική πλέον μορφή του δίσκου ακτίνας οικιακής παραγωγής. Από το 2006 και μετά, ο Θανάσης και η Αλεξάνδρα δεν έχουν παρουσιάσει κάποια μουσική δραστηριότητα.
Χονδρικά, θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια πρώτη περίοδο στη μουσική αυτή δραστηριότητα, φτάνοντας μέχρι την άνοιξη του 1986. Αυτή η περίοδος έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον ευρωπαϊκό ελεύθερο αυτοσχεδιασμό ως τεχνοτροπία· κομμάτια με μεγάλες διάρκειες, χωρίς στίχους ή φωνές και χωρίς διάθεση συμπόρευσης με τις παλαιότερες, ευρύτερα αποδεκτές συμβάσεις για τον ρυθμό, τη μελωδία και την αρμονία. Υπάρχει όμως και μια ειδοποιός διαφορά. Ενώ ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός αναπτύχθηκε από μουσικούς που κατείχαν καλά το λεξιλόγιο μιας σειράς μουσικών τεχνοτροπιών και επιχειρούσαν να απελευθερωθούν από την προϋπάρχουσα γνώση, ο Θανάσης και η Αλεξάνδρα ξεκινούσαν την αντίστοιχη προσπάθεια από το σημείο μηδέν, χωρίς καμιά εξοικείωση με τη συμβατική χρήση των οργάνων που προσέγγιζαν. «Να παίζουμε πιάνο ή άλλα όργανα δεν ξέρουμε» σημειώνουν στο εξώφυλλο στις Ιδιοσυγκρασίες. «Ηχογραφούσαμε πρόχειρα με την ίδια νοοτροπία που βγάζουμε φωτογραφίες στα ταξίδια μας. [...] Ξανακούγοντας αυτά τα ηχογραφήματα, νομίζουμε ότι ελάχιστα λειτουργούν αναμνηστικά· αντίθετα, πιστεύουμε ότι αναδεικνύουν τη μουσικότητα που ο καθένας έχει ως φυσική ιδιότητα».
Με τη Φαινυλκετονουρία όμως, που ηχογραφείται τον Ιούνη του 1986, η δραστηριότητά τους παίρνει άλλη κατεύθυνση, η οποία και κυριαρχεί γενικά στη μουσική παραγωγή τους τα επόμενα χρόνια. Το Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ, βασικό πλέον όχημα των μουσικών τους διαδρομών, αρχίζει να δανείζεται στοιχεία από την αισθητική του ποπ τραγουδιού. Τα κομμάτια γίνονται λιγόλεπτα, οι φωνές αποκτούν ρόλο πρωταγωνιστικό, ενώ ρυθμικά και μελωδικά δάνεια από δημοφιλή ρεύματα είναι παρόντα παντού και αντιδιαστέλλονται με τις προσεγγίσεις στα ανορθόδοξα όργανα και μουσικά υλικά, τα ψαλίδια, τα μπουκάλια, τις γραφομηχανές, τις ειδήσεις από το ραδιόφωνο, τους δίσκους που κολλάνε στο πικάπ κλπ.
Μπορούμε να επιχειρήσουμε μια αποτίμηση της δουλειάς του Θανάση και της Αλεξάνδρας με τον ήχο; Συνήθως, οι αποτιμήσεις σχετίζονται με αυτό που έπεται· «ήταν μπροστά από την εποχή του», λέμε, εννοώντας ότι η δουλειά κάποιου βρήκε συνεχιστές, προκάλεσε ένα ρεύμα. Στην αντίθετη περίπτωση, η αποτίμηση εκφράζεται με τη φράση «είναι τελείως πειραματικό», εννοώντας ότι ως σήμερα ελάχιστοι, ή ίσως κανείς, δεν κινήθηκε σ’ αυτή την κατεύθυνση. Η επίδραση της δουλειάς του Θανάση και της Αλεξάνδρας (τόσο εκείνης με το Δημοσιοϋπαλληλικό Ρετιρέ, όσο και της αμιγώς προσωπικής) στα ελληνικά μουσικά πράγματα είναι αβέβαιο αν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί, και αφορά κυρίως μια στάση αποφασιστικότητας απέναντι στη δημιουργικότητα που έχει ο καθένας ως φυσικό χάρισμα, αυτό που οι αγγλόφωνοι γενικά ονομάζουν «καν’το-μόνος-σου», μια στάση η οποία αντιπαρατίθεται στις κάθε είδους ατολμίες και στα προσχήματα για αδράνεια.
Ο Θανάσης και η Αλεξάνδρα δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο να ξανασχοληθούν με τον ήχο, να επανέλθουν ως μουσικοί, όσο κι αν αυτός ο χαρακτηρισμός εξακολουθεί να ακούγεται λίγο παράταιρος στην περίπτωσή τους.
Θανάσης Χονδρός & Αλεξάνδρα Κατσιάνη: η εικαστική δράση τους
Αρετή Λεοπούλου, 09/11/2018, Αθήνα
Ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη είναι ένα δίδυμο καλλιτεχνών, που εργάστηκαν μαζί και παρουσίασαν σειρές δράσεων και έργων για 30 περίπου χρόνια: να ένας τρόπος που ποτέ δεν θα άρμοζε για να παρουσιάσει κάποιος τον Θανάση και την Αλεξάνδρα. Για να μιλήσει κάποιος για αυτούς, χρειάζεται πολύ απλά να ακολουθήσει τη λογική του λακωνικού «επίσημου» αυτο-βιογραφικού τους: «Ο Θανάσης Χονδρός γεννήθηκε το 1953 στη Θεσσαλονίκη. Η Αλεξάνδρα Κατσιάνη γεννήθηκε το 1954 στη Σιάτιστα. Συναντήθηκαν το 1973 και από το 1974 συντονίζουν τη συμπεριφορά τους». Και άρα να αντιληφθεί και να προσεγγίσει τη ζωή και μαζί την καλλιτεχνική εργασία τους ως «συμπεριφορά». Γιατί όντως περί αυτού πρόκειται.
Αυτό που είθισται να ορίζουμε ως εικαστική δράση υπήρξε το κύριο μέσο κάθε καλλιτεχνικής τους απόπειρας. Η εικαστική δράση, ως εκφραστική επιλογή και προσέγγιση, τους ενδιέφερε γιατί αυτή ακριβώς η γλώσσα, είναι η πλέον σωματική: απαιτεί την ανθρώπινη παρουσία για να εκπληρωθεί, είναι η πλέον άμεση, οικεία, ευανάγνωστη και δραστική. Η ανάπτυξη νέων, απρόσμενων, ακόμη και παράδοξων διαύλων επικοινωνίας ήταν άλλωστε και ο πρωταρχικός τους στόχος. Επιχείρησαν να χτίσουν και δικούς τους, ενίοτε παράδοξους, επικοινωνιακούς και σχεσιακούς κώδικες και το γεγονός ότι τεκμηρίωναν συστηματικά με λόγο, είτε με έντυπα είτε με συνεπή καταγραφή της πρόσληψης των δράσεών τους από το (συνήθως υποψιασμένο) κοινό, είναι ό,τι πιο ευτυχές για τον ιστορικό μελετητή που –όπως κι εγώ– δεν ήταν παρών στις περισσότερες δράσεις τους.
H πρώτη τους δράση ως ζεύγος υπήρξε Το Nόημα Mιας Xειρονομίας στις 5 Ιουλίου του 1981, στην είσοδο του κτηρίου του Πανεπιστημίου της Πάτρας κι ενώ γινόταν το Α΄ Συμπόσιο Νεοελληνικής Ποίησης (03-05/07/1981), δηλαδή μια εκδήλωση λόγου, αποκρίθηκαν επίσης με λόγο: έχοντας τα στόματα τους φιμωμένα με λευκοπλάστη, κρατούσαν από μια μαυροσακούλα με μικρά ψωμάκια κλεισμένα σε νάιλον που στη ράχη είχαν τη φράση «Το νόημα μιας χειρονομίας είναι η μέθοδος επαλήθευσής της». Στέκονταν στην είσοδο του κτηρίου πριν την τελευταία συνεδρίαση και μοίραζαν τα ψωμάκια στους εισερχόμενους.
Το πεδίο, ωστόσο, στο οποίο έδρασαν κυρίως δεν ήταν άλλο από την τοπική καθημερινότητά τους. Ένα αυτοκόλλητο έγινε η αφορμή μιας παρέμβασης που αποσκοπούσε σε διάδραση: απεικόνιζε το ζευγάρι ποζάροντας αγκαλιά και έγραφε με μεγάλα ευδιάκριτα γράμματα τη λέξη «Αγαπιόμαστε» και τη διεύθυνσή τους, μοιάζοντας με μια επαγγελματική κάρτα, μια απροσδιόριστη αγγελία ή και μια στερεοτυπική «οικογενειακή» φωτογραφία. Το αυτοκόλλητο είχε τυπωθεί σε 1000 αντίτυπα και κολλήθηκε μαζικά στους δρόμους της Θεσσαλονίκης την πρωτοχρονιά του οργουελικού 1984. Η σαρκαστική αυτή κίνηση είχε αντίκτυπο: κάποιοι απαντούσαν στην ίδια περίπου λογική, αποστέλλοντας στο ζευγάρι γράμματα με ένα εισιτήριο λεωφορείου, ένα φύλλο δέντρου κλπ.
Από το 1992 ξεκίνησε η λειτουργία της Άλλης Πόλης, ενός «χώρου αναγκαιότητας», όπως τον ονόμασαν, ο οποίος συμβολικά ίσως παραμένει σε λειτουργία ακόμη και σήμερα (ουσιαστικά πρόκειται για το διαμέρισμά τους στο κέντρο της Θεσσαλονίκης). Για την Άλλη Πόλη είχαν οι ίδιοι αναφέρει σε απόσπασμα συνέντευξής τους: «Το ενδιαφέρον μας δεν στράφηκε ποτέ στη δημιουργία απλώς ενός έργου. Μας απασχολεί και το πλαίσιο αναφοράς του έργου αυτού. Και, όποτε και όσο περνάει από το χέρι μας, αυτό το πλαίσιο αναφοράς προσπαθούμε να το διαμορφώσουμε εμείς». Εκεί λοιπόν ξεκίνησε η ακόμη πιο φιλόδοξη σειρά δράσεων, τα 51 Σάββατα, στη διάρκεια της χρονιάς 1995-1996: κάθε Σάββατο (πλην ενός), στις 20:00 το απόγευμα, συχνά μάλιστα ανταποκρινόμενοι στην τότε επικαιρότητα: π.χ. το Μεγάλο Σάββατο, 13 Απριλίου 1996, έγινε η δράση με τίτλο Ιστορία: Θα μπορούσε η ευχή Καλή Ανάσταση να γίνει αντιληπτή ως μπηχτή;
Στον χώρο της Άλλης Πόλης ιδρύθηκε και το Κέντρο Ερευνών Για Τον Προσδιορισμό Της Ευτυχίας (ΚΕΠΕ), το οποίο αποτέλεσε από την 1η Σεπτεμβρίου του 1997 έως και τις 30 Ιουνίου του 1998 μια «συλλογική εμπειρία», μια πλατφόρμα επικοινωνίας με ποικίλους τρόπους, μορφές και δομές, χωρίς εγκαίνια, ωράριο λειτουργίας, παρουσία καλλιτεχνών, με μόνη βεβαιότητα ότι «Τα πάντα βρίσκονται σε ρευστότητα από μέρα σε μέρα, από στιγμή σε στιγμή. Το μόνο σταθερό είναι η διεύθυνση: Άλλη Πόλη, Κωνσταντίνου Μελενίκου 34».
Ο Θανάσης Χονδρός και η Αλεξάνδρα Κατσιάνη υπήρξαν (και πιθανότατα παραμένουν) πρέσβεις της Ελγαλάνδης-Βαργαλάνδης στη Θεσσαλονίκη, αυτού του ιδιότυπου micro nation που ίδρυσαν δύο Σουηδοί καλλιτέχνες και (όπως και το NSK των Laibach) ακόμη και σήμερα προσφέρει υπηκοότητα, εκδίδει διαβατήρια, ορίζει υπουργούς.
Επίσης, μαζί με τους Νίκο Κρυωνίδη, Έκτορα Μαυρίδη, Ιορδάνη Στυλίδη και Δημήτρη Λιολιόπουλο είχαν σχηματίσει μία ομάδα καλλιτεχνών, που παρουσιάζονταν με διαφορετικό όνομα σε κάθε της εκδήλωση. Μια από τις εκδηλώσεις/δράσεις της ομάδας, που σε εκείνη τη φάση ονομαζόταν «Εταιρεία Για Την Επιστροφή Της Βουστροφηδόν Γραφής» (εν συντομία Ε.Γ.Τ.Ε.Τ.Β.Γ.), ήταν και η προεκλογική εκστρατεία κατά την περίοδο του καλοκαιριού του 1998. Οι συμμετέχοντες ίδρυσαν έναν συνδυασμό υποψηφίων για την πόλη της Θεσσαλονίκης στις δημοτικές εκλογές του 1998. Ο συνδυασμός είχε το όνομα Θεσσαλονίκη Ίδια Πόλη. Πραγματοποίησαν εντός του Μακεδονικoύ Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης την παρουσίαση των θέσεών τους, με βασικό σύνθημα του συνδυασμού το «Θα εφαρμόσουμε το πρόγραμμά σας». Ωστόσο, στις 23 Αυγούστου η Ίδια Πόλη αποσύρθηκε από την εκλογική διαδικασία, όπως δήλωσε: «προκειμένου να διατηρηθούν ακέραιες οι αβεβαιότητες των ψηφοφόρων».
{youtube}-s0FSGTZD9k{/youtube}
