Σχολές χορού που αγκαλιάζουν την κουλτούρα του swing, μπαράκια που μας γυρίζουν πίσω στη δεκαετία του ‘50, του ‘30, ακόμα και το ‘20, συγκροτήματα που ξεσηκώνουν ακόμα και αρχάριους. #CuttyPaizei... Events σαν αυτό της Κυριακής που μας πέρασε στον εντυπωσιακό χώρο του Cine Κεραμεικός, με όλη σχεδόν τη σχετική σκηνή παρούσα, μας δείχνουν ότι η μόδα του swing ζει και βασιλεύει στην Αθήνα του 2015. «Κι αν κρίνω μάλιστα από τις χορευτικές δεξιότητες που παρουσίασε η πλειονότητα του κόσμου, οι σχολές χορού πρέπει να κάνουν χρυσές δουλειές», είχε γράψει ο Βαγγέλης Πούλιος στην κριτική του για τη βραδιά του Οκτωβρίου. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για το event της Κυριακής.
#CuttyPaizei, λοιπόν, και δεν είναι απλώς ένας τρόπος διασκέδασης, εκτόνωσης, χορού. Δεν είναι μόνο μεγάλα events/live, αλλά και μικρότερα, όπως αυτά που συμβαίνουν για παράδειγμα σχεδόν κάθε δεύτερη εβδομάδα στο Floral τα τελευταία έξι χρόνια. Είναι μια ολόκληρη κουλτούρα, την οποία αγκαλιάζει ένα μεγάλο μέρος του νεανικού κοινού, ανάμεσα στους οποίους φυσικά και οι Urban Adventurers που θέλουν να ανακαλύπτουν συνεχώς ό,τι νέο παίζει στην πόλη. Που θα τους βρεις; Στο urbanadventures.gr!
Ένα από τα περίφημα swing party που έλαβαν χώρα στο Floral / View Photo Agency
Πώς είναι δυνατόν να νοσταλγεί κάποιος κάτι που δεν έχει ζήσει;
Δεδομένου ότι η έννοια του ρετρό έχει να κάνει με τη νοσταλγία, πώς είναι δυνατόν να νοσταλγεί κάποιος κάτι που δεν έχει ζήσει; «Το να έχεις μια αίσθηση για τα περασμένα, ακόμα κι αν δεν τα 'χεις ζήσει, είναι για μένα σημαντικό. Έχεις την αίσθηση, δηλαδή κουβαλάς μέσα σου την κάθε περασμένη εποχή: είτε μέσω των διηγήσεων των γονέων ή των παππούδων σου, είτε από δικό σου ψάξιμο. Όλα είναι λοιπόν δυνατά, αν αφήσεις τη φαντασία και τον εαυτό σου ελεύθερο», μας λέει η Πέννυ Μπαλτατζή που γνωρίσαμε μέσα από το πολύ επιτυχημένο swing σχήμα των Penny & The Swingin' Cats.
Σε ό,τι έχει να κάνει με τη μουσική, ο μύθος, οι ιστορίες, οι κοινωνικές συνθήκες, ο τρόπος διασκέδασης, το κλίμα της εποχής, είναι όλα αλληλένδετα. Γνωρίζουμε τη μουσική μιας εποχής, έναν ολόκληρο κόσμο, και λατρεύουμε να χανόμαστε σε διηγήσεις και σχεδόν κινηματογραφικά ντεκόρ που πλάθουμε, οι περισσότεροι εξ ημών. Είναι ευκαιρία, λοιπόν, με αφορμή αυτό τον κόσμο που το urbanadventures.gr φέρνει κοντά μας, με όσα vintage/retro πράγματα συμβαίνουν στην πόλη, να ταξιδέψουμε στον χρόνο, αλλά και να ανακαλύψουμε τι είναι αυτό που συνέβαινε τότε και μοιάζει τόσο ελκυστικό σήμερα... Θα δούμε το όραμα της ελευθερίας που μετουσίωνε το swing, τι το διαφορετικό έφερε σε σχέση με τις μουσικές με έμφαση στην αυτολύπηση που επικρατούσαν στις αρχές της Ύφεσης, θα αντιληφθούμε το γιατί είχε αυτή την έλξη στους νέους... Οι παραλληλισμοί με το σήμερα; Αναπόφευκτοι...
Gimme that swing!
Της Μάρως Αγγελοπούλου
21η Αυγούστου 1935. Palomar Ballroom. Ο Benny Goodman κοιτάζει ανήσυχος πίσω από τις κουρτίνες το κοινό που έδειχνε να βαριέται το πρώτο μέρος του σόου. «Αν είναι να πεθάνουμε Benny, ας πεθάνουμε παίζοντας τα δικά μας», του ψιθυρίζει ο ντράμερ Gene Krupa και παίρνει τα στικς. Λίγα λεπτά αργότερα, ο χώρος σειόταν από τους ρυθμούς του swing. Και από την επόμενη ημέρα η Αμερική τρανταζόταν επισήμως στον νέο ήχο.
Η περίοδος του swing περιελάμβανε δύο από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα: τη Μεγάλη Ύφεση (1929-1939) και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945). Αν και η παροξυντική χαρά του εξαπλώθηκε στον γκρίζο καμβά της χώρας σαν ουράνιο τόξο ήχων, ο πυρήνας του swing ήταν συνδεδεμένος με τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δυναμικές, όπως η φτώχεια και οι φυλετικές διακρίσεις.
Αρκετές μπάντες πειραματίζονταν από τη δεκαετία του ΄20 με τους πρώιμους ήχους του swing, ωστόσο από το καυτό καλοκαίρι του 1929, κυρίως λόγω των τρελαμένων δεικτών του χρηματιστηρίου, στρώθηκε ο δρόμος μέχρι το καλοκαίρι του 1935 και την επίσημη άφιξη του swing. Με τους μισθούς στα τάρταρα και την ανεργία σε άνοδο, θα ήταν δύσκολος ο σχηματισμός μιας big band δεδομένου του κόστους της. Σε μια καταθλιπτική περίοδο, όμως, η ανάγκη για δημιουργία υπερκέρασε τα υλιστικά εμπόδια και οι big bands σχηματίζονταν όχι για τα χρήματα, αλλά για την ανακάλυψη των ορίων του ήχου.
Big band theory
Μπάντες από μαύρους μουσικούς, με επικεφαλής μετέπειτα σπουδαίες μορφές, όπως ο Duke Ellington και ο Fletcher Henderson, άρχισαν να αναπτύσσουν το ύφος του swing από το 1933.
Οι περισσότερες big bands σχηματίστηκαν γύρω από τον bandleader και το όργανο στο οποίο ήταν βιρτουόζος, όπως η τρομπέτα, το σαξόφωνο, το πιάνο και τα κρουστά. Ο Benny Goodman ήταν γνωστός για το σκληρό swing του, ο Duke Ellington για τις ανεπτυγμένες φόρμες του, ο Glenn Miller για το εμπορικό swing και ο Count Basie για το μινιμαλιστικό του ύφος. Η παλέτα κάλυπτε όλα τα γούστα και έμενε μόνο στο κοινό να βρει αυτό που του ταίριαζε.
Στις αρχές της Ύφεσης, οι μουσικές με έμφαση στην αυτολύπηση έσταζαν σαν πηχτό ζαχαρούχο οξύ από τη βελόνα του ραδιοφώνου. Αναμενόμενο ήταν, αφού λεφτά για χαρτομάντιλα γιοκ, ο κόσμος να αναζητήσει κάτι χαρούμενο. Και ο Benny Goodman, ο Μαγικός Αυλός του swing, ήταν η ένεση ενδορφίνης που χρειαζόταν η χώρα.
Μαύρες, λευκές, άριες φυλές
Το swing μετουσίωνε το όραμα της ελευθερίας πέρα από διακρίσεις, σε ένα μαζικό νεανικό ύφος γύρω από τη μουσική, τον χορό και το ντύσιμο. Η έλξη του swing κυρίως στους νέους οφειλόταν στην ικανότητά του να τους κάνει να χορεύουν. Οι χοροί της εποχής, όπως το Charleston, το Lindy hop και το Jitterbug, σε συνδυασμό με την εκρηκτική μουσική των big bands, λειτούργησαν σαν συρροή ιού ευτυχίας.
1925, χορός Charleston, στην Αγγλία
Ο χορός του swing, επειδή ήταν ισότιμος, ήταν μια δημοκρατική τέχνη που κατεύναζε τις εντάσεις της εποχής και προωθούσε την ισότητα των φύλων. Χαρακτηριστικά, ο Franklin D.Roosevelt έλεγε ότι «η μουσική προωθεί την ανοχή των μειονοτικών ομάδων ανάμεσά μας». Ο Malcolm X επεσήμανε την άρση των φυλετικών φραγμών όταν λευκές μπάντες όπως του Charlie Barnet έπαιζαν μπροστά σε ένα κοινό μαύρων που χόρευαν.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Charlie Barnett, Tommy Dorsey, Benny Goodman, Louis Armstrong, Lionel Hampton. Λευκοί και μαύροι μαζί - το swing ήταν η μεικτή αρένα της αμερικάνικης ζωής.
Το swing ήταν η μεικτή αρένα της αμερικανικής ζωής. Πουθενά αλλού δεν έβρισκες να συνεργάζονται λευκοί και μαύροι επαγγελματίες. Επιπλέον, μαύροι band leaders, όπως ο Duke Ellington και ο Count Basie, αποκτούσαν διεθνή φήμη για πρώτη φορά στην ιστορία της μουσικής. Tο swing δεν έβγαλε απλά στο φως την μαύρη μουσική, τοποθετώντας την στο επίκεντρο της αμερικανικής κουλτούρας. Πολύ περισσότερο, έγινε όπλο κατά του φασισμού.
Στην απέναντι πλευρά
Οργανώνοντας το παραλήρημά του, ο Hitler εξέδωσε το 1939 νόμο για την υποχρεωτική εγγραφή όλων των νέων 14-18 ετών στις εθνικές οργανώσεις νεολαίας. Όσο γραφόταν ο νόμος, στο Αμβούργο οι έφηβοι έγραφαν κύκλους με τα χορευτικά τους παπούτσια. Οι ομάδες των swing kids αποτελούνταν από τη μεσαία και ανώτερη τάξη και ήταν το αντίθετο της άριας φυλής του Φύρερ: απολίτικοι με μακριά μαλλιά.
Ο ζωντανός εφιάλτης του εθνικοσοσιαλισμού ολοκληρωνόταν με τη λατρεία της νέγρικης μουσικής που χειρίζονταν εβραίοι επιχειρηματίες που ήλεγχαν την αμερικανική βιομηχανία διασκέδασης. Ο Hitler έστελνε κάθε βράδυ τον Μουσικό Τομέα του Ράιχ να κάνει περιπολίες στα μπαρ προς εξεύρεση των swing στεκιών.
Φευ, τα στέκια ήταν κωδικοποιημένα, τα πάρτι ήταν αυτοσχέδια και η φρενίτιδα εξαπλωνόταν! Στην Πράγα εμφανίστηκαν οι potapki («δύτες»), στη Βιέννη ήταν οι schlurfs που δεν δίσταζαν να στήνουν πάρτι ακόμα και σε κεντρικές περιοχές όπως στο Πράτερ, και στο Παρίσι οι zazous. Ονομάστηκαν έτσι από τους φθόγγους του Cab Calloway όταν τραγουδούσε, ντύνονταν μποέμ και προκαλούσαν τους Ναζιστές φορώντας κίτρινα αστέρια στο πέτο που έγραφαν “swing” ή “zazous”. Αφού δεν κατάφερε να κάμψει το swing, ο Ναζισμός προσπάθησε να επωφεληθεί, χρησιμοποιώντας τον ρυθμό με προπαγανδιστικούς στίχους (όπως η διασκευή στο “Onward Christian Soldiers”), χωρίς απήχηση.
Προς το τέλος…
Στα μέσα της δεκαετίας του ’40, το swing έμοιαζε να εκπληρώνει την «αποστολή» του να αμβλύνει τις διαμάχες μεταξύ λευκών και μαύρων, δίνοντας στους νέους μεγαλύτερη πρόσβαση στην ελευθερία από αυτή που είχαν οι γονείς τους. Στα όποια κενά ελευθερίας άφηνε, το επόμενο σπουδαίο είδος της jazz, αυτό της bebop, θα ερχόταν για να προσφέρει περισσότερο αυτοσχεδιασμό, μεγαλύτερη αυθάδεια και βαθύτερη σκέψη, σε μια εποχή που έβγαινε από τον πόλεμο, αλλά όχι από τις κοινωνικές αναταράξεις.
Σήμερα, όπως είπαμε, το swing ζει και βασιλεύει (ξανά)... Θα έχουμε την ευκαιρία, φυσικά, να γράψουμε περισσότερα...
The Hoppers Meet Party στο Floral, View Photo Agency
Stay tuned
Stay tuned -μεταφορικά, βεβαίως-, καθώς από αυτό το section του Avopolis Music Network θα ταξιδέψουμε σε διαφορετικές μουσικές κουλτούρες και διαφορετικές εποχές μέσα από αφηγήσεις και αναλύσεις. Παράλληλα, θα σημειώνουμε πράγματα που παρακολουθήσαμε (όπως πάντα με το αγαπημένο μας Cutty Sark ποτό στο χέρι!) ή θα συμβούν στην πόλη σε σχέση με αυτές τις κουλτούρες.
Retro fans
Κεντρικό σημείο και πηγή αναφοράς όλων όσων συμβαίνουν στην πόλη, είτε στο retro/vintage χώρο, είτε στο σύνολο των urban cultures, είναι το urbanadventures.gr, το οποίο συγκεντρώνει για σένα όλα όσα θέλεις να γνωρίζεις για τις κουλτούρες αυτές και την πόλη. #CuttyPaizei τις επόμενες εβδομάδες και θα το μάθεις -όπως πάντα- από το Avopolis Music Network! Και έρχεται και μία ειδική, συλλεκτική έκδοση του SONIK - έκπληξη!
