Φωτογραφίες: Ντιάνα Καλημέρη
Υπήρχε μια εποχή που θα τα παρατούσα όλα χωρίς δεύτερη κουβέντα για να γίνω το boy toy της Kim Gordon –έστω για λίγο, μέχρι να με βαρεθεί. Τον ίδιο πόθο φαντάζομαι είχαν και μερικές χιλιάδες ακόμα μουσικόφιλοι, από τρεις διακριτές γενιές και από ολότελα διαφορετική πολιτισμική προέλευση. Όλοι ζούσαμε γοητευμένοι κάτω απ’ το μαγικό ραβδάκι που κούνησε πάνω μας αυτό το απροσδιόριστα μαγνητικό πλάσμα, το οποίο δεν μπορούσε να χωρέσει σε περιγραφές.
Το μόνο κοινό σημείο αναφοράς μεταξύ όλων εμάς των ακόλουθων, ήταν η αγάπη μας για τα πυκνά στρώματα κιθάρας και τον στατικό, εξάχορδο θόρυβο που παρήγαγε η μπάντα-ορόσημο του εναλλακτικού post-punk, οι Sonic Youth. Η Kim Gordon ήταν πάντα και θα παραμείνει (μαζί με την Patti και την Polly) το διανοουμενίστικο, θηλυκό σύμβολο/φετίχ του εναλλακτικού ροκ. Μια frontwoman που μας έκανε εντελώς απροειδοποίητα το χατίρι να βρεθεί στο Μουσείο Μπενάκη την Παρασκευή 12 Ιουνίου, για να μας παρουσιάσει τη νέα της εικαστική πρόταση: μια έκθεση με τον επεξηγηματικό τίτλο «Noise Name Paintings and Sculptures οf Rock Bands That Are Broken Up».
Η χαρισματική Kim Gordon βρίσκεται σε κομβική φάση της ζωής της: 4 χρόνια μετά τη διάλυση των Sonic Youth (2011), τους οποίους έφτιαξε το 1981 μαζί με τον Thurston Moore, έχοντας μόλις ορθοποδήσει από την επούλωση των πληγών που της άφησε το διαζύγιό τους, ύστερα από 27 χρόνια έγγαμου βίου. Επιπλέον, έγραψε και κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτοβιογραφία της, “Girl in a Band”. Μέσα σε όλα αυτά, συνεχίζει να επανατοποθετείται στο ζήτημα της γυναικείας έκφρασης και ως εκ τούτου το τελευταίο διάστημα ασχολείται με τη νέα της μπάντα, το πειραματικό noise guitar ντουέτο των Body/Head, που διατηρεί παρέα με τον συνένοχο Bill Nace.
Μετά από 15 άλμπουμ με τους Sonic Youth, ήταν δύσκολο να φανταστούμε πού θα στεκόταν η follow up-πρόταση. Το άλμπουμ που κυκλοφόρησαν ως Body/Head πέρσι, αποδείχθηκε μια επίθεση αυτοσχέδιου θορύβου, η οποία υποστέλλει τη σημαία του ρυθμού. Ο Bill Nace βρέθηκε μαζί της στα εγκαίνια της έκθεσης στο μουσείο Μπενάκη και οι δυο τους χάρισαν στους παρευρισκόμενους ένα τραχύ, ημίωρο performance, τίγκα στον κιθαριστικό εξπρεσιονισμό, που κατά διαστήματα σήκωνε θόρυβο σαν ωστικό κύμα. Έναν συνδυασμό από παραμορφωμένα, άναρθρα φωνητικά και από διονυσιακές κιθάρες που εξαϋλώνονταν από τα ηχεία σαν καπνός.
Ο ασπόνδυλος κιθαρισμός των Body/Head μπορεί βέβαια να σταθεί σαν κόκκινο πανί για στενόμυαλους ή ως σωτήρια έξοδος για τους ανήσυχους θιασώτες της πολιτισμικής ακμαιότητας που επιφέρει η διεύρυνση των καλλιτεχνικών κατευθύνσεων, μετά από το λογικό τέλμα που έπεται της λήξης μιας 30ετούς καριέρας. Όμως ένα είναι σίγουρο: η Kim Gordon, με το αψεγάδιαστο στυλ στο ντύσιμο και στη σκηνική παρουσία, με το αβίαστο, ώριμο sexiness και με ένα coolness δυσεύρετο –που και να ήθελε δεν μπορούσε να το μαζέψει– έστησε παιχνίδι με τους ενισχυτές και τις κονσόλες. Το ιερό τοτέμ της daydream nation στάθηκε στην αυτοσχέδια σκηνή στο μπαλκόνι του μουσείου, ειλικρινώς και τίμια, παραδίδοντας ένα soundtrack για τον χορό που θα έστηναν οι δαίμονες στο κεφάλι μας όταν θα έχουν εξημερωθεί –και όχι απαραίτητα νικηθεί. Χρειαζόμουν όμως περισσότερες απαντήσεις. Τις βρήκα τελικά στην εικαστική της πρόταση.
Στον χώρο της έκθεσης, βρίσκονταν εκτεθειμένα τα έργα της. Κοιτάζω δυο λέξεις γραμμένες με μαύρη μπογιά που έχει τρέξει πάνω σε λευκό καμβά: Pussy Galore. Το διπλανό γράφει Sickness. Πιο δίπλα το πιο ανησυχητικό από όλα: Secret Abuse. Οι Stooges είναι τσαλακωμένοι και πεταμένοι στο πάτωμα. Επιστροφή στο Kill Yr Idols, σκέφτομαι. Όμως όχι, εκείνη η εποχή είναι πολύ μακριά από την 62χρονη πλέον Gordon. Ένας μαύρος κύκλος είναι ζωγραφισμένος στο λευκό δάπεδο. Τα λευκά κάδρα συνθέτουν ένα εικαστικό μαυσωλείο από μπάντες-φαντάσματα. Το πνεύμα του no wave της Νέας Υόρκης των αρχών της δεκαετίας του 1990 πλανιέται στη λευκή αίθουσα.
Στο φόντο της performance προβλήθηκε κι ένα απόσπασμα από την πειραματική ταινία Coming Apart, γυρισμένη στη δεκαετία του 1960, στον απόηχο του σινεμά του Κασσαβέτη. Σ' αυτήν, ένας ψυχίατρος τοποθετεί μια κρυφή κάμερα και παρακολουθεί αληθινές συνεδρίες γυναικών με ψυχολογικά προβλήματα· σταδιακά βυθίζεται στις ψυχώσεις τους. Σκέφτομαι ξανά τον πίνακα με τη λέξη Sickness. Χρειάζομαι ακόμα περισσότερες απαντήσεις, οι οποίες βρίσκονται στη μετωπική, γραπτή αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο –και όχι σε όσα ψυχανεμιζόμαστε εμείς, σαν τουρίστες στην τέχνη και την ιδιοσυγκρασία της Kim.
Το "Girl in a Band" ίσως να είναι η πιο εύστοχη, πλήρης και έντιμη καταγραφή του πόσο δυσλειτουργικά μπορούν να είναι τα πράγματα σε μια μπάντα, αλλά και σε μια οικογένεια. Στο εσώφυλλο, αντί για καλωσόρισμα, υπάρχει η λέξη Darkness. Με τον ίδιο έντονο τρόπο της χυμένης μαύρης μπογιάς πάνω σε λευκό.
Ακολουθεί μια γάργαρη καταγραφή, που διαβάζεται απολαυστικά. Τα ανήσυχα εφηβικά χρόνια στο Λος Άντζελες, η αμφίδρομη σχέση βίας και προστασίας με τον αδελφό της, η καλλιτεχνική σαγήνη της Νέας Υόρκης, ο Thurston ως δημιουργικός soulmate μα και ως ερωτική νέμεση, το αποκαρδιωτικό τελευταίο live των Sonic Youth στη Λατινική Αμερική, οι πρώτοι έρωτες (ανάμεσά τους και ο συνθέτης Danny Elfman), τα χρόνια του Sister και του Goo, η σταδιακή αποστασιοποίηση, οι γυμνές αλήθειες πίσω από εμβληματικά πρόσωπα –κάνει μια ακριβέστατη αποτίμηση της Courtney Love και του Billy Corgan, μεταξύ άλλων– οι προδομένες φιλίες, οι επιρροές στη σκιά της νεοϋορκέζικης ιντελιγκέντσιας, η εμπειρία της μητρότητας με την Coco, η φιλίες (με τη Σοφία Κόπολα και την Κλόι Σεβινί) η κατακτημένη σοφία μέσα από μια ακάνθινη διαδρομή, οι χρόνιες εμμονές και το αβέβαιο δημιουργικό παρόν.
Η συγγραφή του βιβλίου ήταν μια σαφώς ψυχοθεραπευτική διαδικασία, το ίδιο ισχύει και για το project των Body/Head. Η Kim δεν έχει ανάγκη να τονώσει το καλλιτεχνικό της προφίλ, ούτε να επουλώσει τη γυναικεία αυτοεκτίμησή της μετά τη συναισθηματική προδοσία. Της αρέσει ακόμα να ισορροπεί σε οριακά νήματα και από κάτω να υπάρχει άβυσσος. Δεν είναι όμως χαμένη σε περίτεχνες αναζητήσεις και δεν έχει ούτε ένα κύτταρο δηθενιάς πάνω της.
Δεν θα βρω ανύπαρκτα τρωτά, ούτε αλόγιστες κριτικές, καλούμενος να γράψω δυο πράγματα για ένα τόσο επιδραστικό καλλιτεχνικό ένστικτο. Η Kim Gordon ανήκει στους αριστεύσαντες στη διατήρηση της κομψότητας και του ήθους. Σε ένα τόσο τοξικό και αλητήριο genre, γεμάτο ανδρόγυνα φρικιά, δεν κούνησε καν το δαχτυλάκι της για να «βγει» πιο γυναίκα. Απλώς «ήταν» η Kim. Και επιβίωσε αλώβητη, εδώ και δεκαετίες, ανάμεσα σε δεκάδες εφήμερα ρεύματα. Το δικό μας εισιτήριο στον κόσμο της προβλέπει λοιπόν να την παρακολουθούμε από δίπλα. Μετά, ελάτε να κάνουμε λόγο για τις εμπειρίες μας σε σχέση με το ταξίδι ζωής που ξεπηδάει από τις σελίδες του βιβλίου της.
Όταν η ίδια με ρώτησε αν μου άρεσε, δεν ήξερα τι ακριβώς να της απαντήσω. Δεν μετανιώνω τον στιγμιαίο γλωσσοδέτη, απλά το βιβλίο της δεν δίνει εύκολες λύσεις και πιασάρικα highlights. Ήθελα μόνο να της εξηγήσω ότι χαίρομαι που δεν αφήνει έναν θλιμμένο απόηχο, που ξέρει πότε να βάλει τελεία και να μην βγάλει περιττά άπλυτα στη φόρα· που δεν χρησιμοποιεί στόμφο και έπαρση και που δεν τα λέει για να ξαλαφρώσει, αλλά για να ανοίξει ένα διάλογο με τον αναγνώστη. Κυρίως όμως γιατί ακόμα και στον τρόπο με τον οποίον εκθέτει τις μνήμες και τα συναισθήματά της, παραμένει αποστομωτικά και ανυπέρβλητα cool. Ακόμα και στις στιγμές που μοιάζει να μην είναι καθόλου.
{youtube}V6tBhMMVN9I{/youtube}
