Μια σπίθα καινούριου ξεχώρισε την τελετή έναρξης του φετινού, 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, που συνοψίστηκε λιτά και δίχως τις συνήθεις εξουθενωτικές διαδικασίες του, τις οποίες, κακά τα ψέματα, συνήθως πληρώνουν οι δύσμοιροι που απλώς θέλουν να παρακολουθήσουν την ταινία που ακολουθεί την τελετή.
Όχι φυσικά πως δεν έλειψαν αμήχανες τυπικότητες από φορείς. Κυρίως από την Υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, η οποία, λίγο πριν φορέσει τα χαμόγελά της και συνεχίσει κηρύσσοντας την έναρξη του φεστιβάλ, είχε διαλύσει αιφνιδιαστικά το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, παραδοσιακό σύμμαχο του ΦΚΘ, που φέτος υπερηφανεύεται τη συμμετοχή πλήθους ελληνικών ταινιών στο πρόγραμμά του - με τις περισσότερες να έχουν φυσικά χρηματοδοτηθεί από αυτό. Παράλληλα, η Επιτροπή Κινηματογράφου της ΕΡΤ (του άλλου μεγάλου σύμμαχου του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου), περνάει κι αυτή τις δικές της αιφνιδιαστικές ανακατατάξεις.
Η σπίθα που ή φωτιά θα γίνει, όπως της πρέπει, ή θα σιγοκάψει μέχρι να σβήσει ξεχασμένη στην τυπικότητα της αναφοράς της -πράγμα τόσο γνώριμο στις «δικές μας» πρωτοβουλίες- ήταν η παρουσίαση της τελετής στη νοηματική από την κωφή ηθοποιό Μαρία Χριστοφορίδου: μια γνωστοποίηση (που θα ήθελε να είναι υπενθύμιση) για την πολύ πρόσφατη (προ 2 μηνών) ψήφιση στη Βουλή νόμου ισοτιμίας της νοηματικής με την ελληνική γλώσσα και γιορτάστηκε με την εξέλιξη του οράματος για καθολική προσβασιμότητα, η οποία ξεκίνησε πέρυσι από το φεστιβάλ. Η γενική διευθύντρια Ελίζ Ζαλαντό και ο διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης φαίνεται να επιμένουν σε αυτήν την κατεύθυνση ουσιαστικά, συνεχίζοντας τη συνεργασία/χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση, που εξασφάλισε καθολική προσβασιμότητα (ειδικοί υπότιτλοι για κωφούς και ακουστική περιγραφή για τυφλούς) στις ταινίες Το Προξενιό της Άννας του Παντελή Βούλγαρη και Θου-Βου Φαλακρός Πράκτωρ Επιχείρησις: Γης Μαδιάμ του Θανάση Βέγγου.
Παράλληλα, η Ελίζ Ζαλαντό και ο Ορέστης Ανδρεαδάκης εξέθεσαν στη σκηνή του κατάμεστου Ολύμπιον το (υπάρχον για πρώτη φορά) κριτήριο επιλογής των ταινιών που συνθέτουν το διαγωνιστικό τμήμα, την έννοια του ριζώματος, εμπνευσμένη από το έργο της φιλοσόφου Σιμόν Βέιλ και συγκεκριμένα από το βιβλίο της Ανάγκη για Ρίζες, γραμμένο το 1943: «14 καλλιτέχνες οι οποίοι σχολιάζουν τις ιδέες 14 ταινιών επιλεγμένων μέσα από μια διαδικασία διαλόγου με τις ιδέες ενός βιβλίου», ήταν τα λόγια του Ανδρεαδάκη που σφράγισε περιγράφοντας αυτήν την τολμηρή φετινή πρωτοτυπία. Με το πέρας του διαγωνιστικού προγράμματος θα φανεί αν περιόρισε ποιοτικά το τμήμα, επιτρέποντας επιλογές από ένα πολύ μικρότερο σύνολο ταινιών, ή αν το εξέλιξε, δίνοντας έναν αέρα νέας αναζήτησης στο φεστιβάλ.
Στη διάρκεια του φεστιβάλ προβλήθηκαν και τα 4 επίσημα σποτ του, δια χειρός Μπάμπη Μακρίδη, σε απόλυτη αρμονία με το άλλο θέμα που έθιξαν οι Ζαλαντό & Ανδρεαδάκης: την αναζήτηση του κρυμμένου, του διαφορετικού, αυτού που δεν βλέπουμε εύκολα και με την πρώτη ματιά, μα κρύβεται πίσω από κάδρα τα οποία δημιουργούν μια άλλη πραγματικότητα.
{youtube}5u4X0tSyxGM{/youtube}
Η προβολή της ταινίας που ακολούθησε την τελετή έναρξης ήταν ακριβώς αυτό: μια ιστορία κρυμμένη πίσω από μια πραγματικότητα δίχως πρίσμα, που περιμένει να ανακαλυφθεί/αποκαλυφθεί. Η Ίλντικο Ενιέντι, καλεσμένηστη Θεσσαλονίκη για την προβολή του συνόλου της φιλμογραφίας της, αναφέρθηκε στη σχέση της με το φεστιβάλ και την παρουσία της εδώ 17 χρόνια πριν με την ταινία “Σιμόν ο Μάγος” (με την Ελίζ Ζαλαντό στην παραγωγή), η οποία ήταν και η τελευταία ταινία της πριν την επιστροφή της με την Ψυχή και το Σώμα, θριαμβεύτρια ταινία στη φετινή Μπερλινάλε και ταινία έναρξης του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Ευτυχής επιστροφή με ένα παραμυθένιο love story, εφιαλτικό στην ανεφικτότητά του και ονειρικό εξ ορισμού, για την ιστορία δυο ανθρώπων -ενός οικονομικού διευθυντή και μιας ποιοτικής επιθεωρήτριας- που εργάζονται σε ένα σφαγείο και τα βράδια συναντιούνται εν αγνοία τους στο ίδιο όνειρο, ως ερωτευμένα ελάφια. Μια εναλλάξ σκληρή και ευαίσθητη ταινία για τις δυσλειτουργίες της επαφής και της έκφρασης σε έναν κόσμο-βιομηχανία, ένα ολόφρεσκο παραμύθι που ελπίζει στην άρση όσων χωρίζουν δυο ανθρώπους, έστω και ξεκινώντας από ένα όνειρο, δηλαδή μια προσδοκία. Η ταινία έχει προγραμματισμένη κυκλοφορία στην Ελλάδα στις 12 Δεκεμβρίου.
{youtube}qc1BkobOpEQ{/youtube}
Η επιλογή του φετινού φεστιβάλ για ένα ολοκληρωμένο ελληνικό πρόγραμμα με την προβολή 33 ταινιών εγχώριας παραγωγής αφήνει, προς το παρόν, ανάμεικτα συναισθήματα: ο Ορέστης Ανδρεαδάκης προλόγισε τις Ιστορίες Χωρίς Χρόνο κάνοντας λόγο για χείρα βοηθείας του φεστιβάλ σε φρέσκιες ματιές νέων δημιουργών και ταινιών, όμως η εν λόγω δημιουργία ελάχιστη σχέση έχει με κινηματογράφο (αν όχι καμία).
Πιθανότατα μάλιστα να είναι μια καταστροφική εμπειρία για τα αμέτρητα παιδιά, μαθητές της σχολής Μωραΐτη, που συμμετείχαν και δημιούργησαν ή ξεκίνησαν να δημιουργούν ένα αισθητικό κριτήριο για το τι είναι σινεμά με ένα «extended διαφημιστικό για τη σχολή Μωραΐτη», όπως χαρακτηριστικά ακούστηκε στο Q&A ανάμεσα στους ελάχιστους που βρίσκονταν στην προβολή και δεν πληρώνουν δίδακτρα στη σχολή ώστε να είναι ικανοποιημένοι με μια ταινία στην οποία οι απόφοιτοι της σχολής παίρνουν υποτροφία στο MIT, ενώ όσοι επέλεξαν να διαγραφούν ή έγιναν μπαρίστες. Πρόσωπα της τηλεόρασης, προσχηματική ιστορία για δυο παιδιά του νηπιαγωγείου που γίνονται 40 για να καταφέρουν μια σεξουαλική επαφή (ένα φιλί), απόφοιτοι εθελοντές (Νίκος Αλεξίου, Μυρτώ Αλικάκη, Ναταλία Δραγούμη μεταξύ άλλων) σε δουλειά 2 χρόνων για να γιορταστεί η 80ή επέτειος της σχολής, η οποία έπρεπε να προβληθεί στο αμφιθέατρό της και σε καμία περίπτωση να μην πλασάρεται ως ταινία, ζητώντας εισιτήριο στο μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ της χώρας.
{youtube}m562RCu-bDU{/youtube}
Το Do It Yourself του Δημήτρη Τσιλιφώνη και η Μπλε Βασίλισσα του Αλέξανδρου Σιπσίδη μοιράζονται μια αγάπη για ένα σινεμά που είναι σχεδόν ανέφικτο στην Ελλάδα: ένα αμερικανοθρεμμένο action, το οποίο δεν αισθάνεται βολικά εντός των τειχών, είναι εκτός κουλτούρας και εκτός απαραίτητου προϋπολογισμού. Όμως και οι δύο ταινίες πετυχαίνουν μέχρι εκεί που τους επιτρέπει η παραδοχή της …ελληνικότητάς τους.
Ελαφριές και αστείες (πόσο απαραίτητη και ανανεωτική η απουσία σοβαροφάνειας σε τέτοιες απόπειρες), σκηνοθετημένες με τρόπο που έχει μελετήσει τους στυλοβάτες του είδους ή επιδεικνύει με ευκολία το ταλέντο των δημιουργών τους (διαλέγετε και παίρνετε), οι δύο ταινίες παρακολουθούνται άνετα (το πρώτο βήμα για την επιτυχία ενός Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου -και βλέπουμε...). Παραμένουν βέβαια πάντα ασκήσεις, για δυο δημιουργούς οι οποίοι είτε θέλουν να διασκεδάσουν με τα αγαπημένα τους είδη, είτε να αποδείξουν πως λίγα τους λείπουν πέρα από ένα αξιοπρεπές για το απαιτητικό είδος μπάτζετ. Ο Αλέξανδρος Σιπσίδης, ωστόσο, ξεχωρίζει την ιστορία του με μια αφήγηση παζλ, που συμπληρώνεται όταν και οι 4 οπτικές γωνίες των πρωταγωνιστών της περάσουν από την οθόνη, με έναν επιδέξιο χειρισμό που ανανεώνει και φέρνει ελπίδα.
{youtube}_Mdu7RTmKsY{/youtube}
Οι 4 Μέρες του Μιχάλη Γιαγκουνίδη (δείτε το trailer εδώ), για μια μοναχική κοπέλα της οποίας η ζωή παίρνει μια νέα τροπή όταν σε αυτήν εισβάλλουν δυο καινούριοι άντρες, είναι στημένη σαν την απόλυτη ελεγεία για την αποξένωση και τη μοναξιά, είναι όμως μια πάρα πολύ κουραστική ταινία με πυρήνα υποδεκαπλάσιας διάρκειας που, χάριν ατμόσφαιρας και διάθεσης, κινείται εξοντωτικά αργά ανάμεσα στα ψήγματα πλοκής της. Πολύ χλιαρή ανταπόκριση του κοινού σε μια ταινία η οποία απλώς συμπληρώνει το πρόγραμμα του ελληνικού τμήματος.
Στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ συμμετέχει η Επιφάνεια των Πραγμάτων ή Ερρινυός της Νάνσυς Μπινιαδάκη, μια ιστορία αναζήτησης ενός αστικού μύθου σε 4 μέρη που προκύπτουν από τις συνεντεύξεις μιας νεαρής ανθρωπολόγου για τον μύθο του Ερρινυού, ποταμού που σύμφωνα με τον μύθο τρέχει κάτω από την Αθήνα. Βασισμένο στο διήγημα της Άντζελας Δημητρακάκη, αυτό που ξεκινά σαν στοχευμένη αναζήτηση απλώνεται παράδοξα ενόσω πλαισιώνεται από την ιστορία μιας παρέας στη δεκαετία του 1980 και τη σχέση της με τον μύθο, περιλαμβάνοντας πολύ περισσότερα για την εντός μας νοσταλγία, για το πώς αυτή μετατρέπεται από ατομική ανάμνηση σε συλλογική μνήμη. Με εξαιρετικές ερμηνείες, αίσθηση που εναλλάσσει τη μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ και σκηνοθετική σεμνότητα, η Επιφάνεια των Πραγμάτων είναι μία από τις καλύτερες ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος και σίγουρα η καλύτερη ελληνική ταινία -και τα δύο μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές.
Στη μεγάλη πρεμιέρα του ελληνικού τμήματος, το πολυαναμενόμενο και άρτι αφιχθέν από το Σαν Σεμπαστιάν Love Me Not του Αλέξανδρου Αβρανά βάζει το against all odds στοίχημά του με το ελληνικό κοινό για το πόσο το weird wave των late '00s δίχως να εξελιχθεί καθόλου είναι ένα ρεύμα που έχει ακόμα πράγματα να πει -και μάλιστα να σοκάρει. Η πολύ μέτρια αποδοχή του από κοινό και κριτικούς ίσως δίνουν μια πρώτη απάντηση στον Αλέξανδρο Αβρανά που, ωστόσο, έχει χάσει μέρος και της εικαστικής του ρώμης. Η θεατρικότητα που το είδος εξ ορισμού εμπεριέχει δεν επιτρέπει επαφές και κινηματογραφικό διάλογο και τιμωρεί το θεατή με ένα ανούσιο σοκ που χτίζεται άτσαλα μέσα από wannabe χανεκική γεωμετρική απροσιτότητα και μια αδιάλλακτη μισανθρωπία. One woman show από την Ελένη Ρουσσινού που μοιράζεται το όραμα και στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας το εξελίσσει, εξαιρετικό δεύτερο μισό από το Μάνο Βακούση που στο πρώτο μισό της ταινίας αδυνατεί να οπλίσει με τρομακτική αμφιβολία τον χαρακτήρα του και το λόγο υπαρξής του, όταν τα πράγματα όμως γίνονται πιο σαφή ξεδιπλώνει ένα σαδιστικό tour de force.
{youtube}M3633Qz_eGY{/youtube}
Πέραν από τις ταινίες, στην οργάνωση του φεστιβάλ υπάρχει η καλή διάθεση, δεν λείπουν όμως τα αναπάντεχα: συνάδελφος ζήτησε την έκδοση ενός εισιτηρίου με βάσει τον αριθμό της διαπίστευσής του που είχε ξεχάσει σε ξενοδοχείο των προαστίων και προκειμένης της μη επιστροφής του σε αυτό λόγω πίεσης χρόνου από τις προβολές που ακολουθούσαν, ζήτησε (και βρήκε) τον αριθμό από το προσωπικό του φεστιβάλ, για να ακούσει τελικά ότι δεν μπορεί να εκδώσει εισιτήριο (κατ’εξαίρεση φυσικά). Γιατί; Επειδή η υπεύθυνη «δεν μπορεί να γνωρίζει αν η κάρτα έχει χαθεί ή ξεχαστεί» παρά τις συνεχείς επισημάνσεις του συναδέλφου ότι δεν έχει χαθεί. Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα για το φεστιβάλ, όχι τόσο για τη γραφειοκρατική ακαμψία και τα προβλήματα που δημιουργεί, αλλά για την αντιμετώπιση απέναντι στους καλεσμένους του. Σας έχει ξανατύχει να σας αμφισβητούν τόσο ευθέως;
Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε τις ελληνικές ταινίες αλλά και τις ταινίες του διαγωνιστικού προγράμματος από κοντά, με καθημερινή ανταπόκριση για το δεύτερο τρίτο του φεστιβάλ και μέχρι το πέρας του. Μείνετε συντονισμένοι.
