Η Αγγελική Αριστομενοπούλου είναι το κορίτσι πίσω από τα πιο σπουδαία μουσικά ντοκιμαντέρ έχοντας γυρίσει περισσότερες από τριάντα ταινίες. Mε σπουδές σκηνοθεσίας στο Λονδίνο και την Βαρκελώνη και ειδίκευση στο ντοκιμαντέρ. Ο ντοκουμενταρίστικος έρωτάς της ξεκίνησε με την σειρά ντοκιμαντέρ «Μουσικές του Κόσμου» της ΕΡΤ, μια από τις πιο αγαπημένες σειρές του είδους της. Ένας έρωτας που εξελίχθηκε σε μασίφ αγάπη με τις περισσότερες δουλειές της να βραβεύονται επίσημα κι ακαριαία, όπως το μουσικό ντοκιμαντέρ Μια Οικογενειακή Υπόθεση που είναι η ιστορία της οικογένειας Ξυλούρη. Η ιδέα γεννήθηκε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της προηγούμενης ταινίας της Ταξιδιάρα Ψυχή, που είναι ένα πορτραίτο του Γιάννη Αγγελάκα, του οποίου έγινε η σκιά του για δύο χρόνια. Τον ακολούθησε παντού: σε συναυλίες, σε πρόβες, με τους Επισκέπτες, στην Κρήτη. Μια ελεύθερη on the road συνθήκη, όπου ο Γιάννης Αγγελάκας μιλάει για τότε που ήταν παιδί και φυσικά για τη μουσική, οδηγώντας ή περπατώντας σε ερειπωμένα σπίτια. Ο ίδιος εξιστορεί την πορεία του από τις Τρύπες μέχρι τους Επισκέπτες. Η ταινία, επίσης, απέσπασε το βραβείο Fipreski στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. Η Αγγελική Αριστομενοπούλου έχει ολοκληρώσει πάνω από 30 μουσικά ντοκιμαντέρ γυρνώντας τον πλανήτη, με προβολες στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου και σε τηλεοπτικά κανάλια.
Πώς πάρθηκε η απόφαση να ασχοληθείς με την σχολή ντοκιμαντέρ; Ποιoι ήταν οι δημιουργοί, τα σημεία αναφοράς που «σήκωσαν» μέσα σου την επιθυμία αυτή; Από μικρή μου άρεσε να ταξιδεύω στον κόσμο και να ακούω τις ιστορίες των ανθρώπων. Όταν, ως φοιτήτρια στη σχολή κινηματογράφου ανακάλυψα την γαλλική νουβέλ βάγκ και τους εκφραστές της, Agnes Varda, Jean Rouch, Chris Marker η πορεία προς τις ταινίες τεκμηρίωσης έγινε μονόδρομος.
Πώς ξεκίνησες την καριέρα σου ως σκηνοθέτις; Τυχαία. Απλά είχα μια κάμερα και τράβαγα. Όταν είσαι νέα και ξεκινάς να εργάζεσαι, δεν σκέφτεσαι ότι ξεκινάς μια καριέρα. Απλά, αν κολλήσεις με κάτι και συνεχίσεις να το κάνεις πιστά μέσα στα χρόνια τότε ταυτίζεσαι με αυτό.
Πώς αποφάσισες να κάνεις την Ταξιδιάρα Ψυχή; Πώς γεννήθηκε αλήθεια η συγκεκριμένη ιδέα και πώς εξελίχθηκε στην πορεία το πρότζεκτ; Η Ταξιδιάρα Ψυχή ξεκίνησε σαν ένα πείραμα και εξελίχθηκε σε ταινία. Δεν υπήρχε σχέδιο και βγαίνει αυτό όταν δει κανείς την ταινία. Την χαρακτηρίζει ένας αυθορμητισμός ο οποίος συνθέτει και την δύναμη της. Μια ανώριμη ωριμότητα της εποχής εκείνης που συνδέει το τώρα της ζωής του Γιάννη μέσα σε ένα ταξίδι διάρκειας 3 ετών. Όλο λέμε να κάνουμε και μια πιο ώριμη, πιο δομημένη ταινία με τον Γιάννη να πούμε για τις μεγάλες αλήθειες της ύπαρξης (γέλια)
Με την ταινία πλησίασες πολύ κοντά τον Γιάννη Αγγελάκα, γνώρισες τη ζωή του, τους συντρόφους του, τους φίλους και βέβαια τους μουσικούς της μπάντας του. Τι ήταν αυτό που θεωρείς ότι είναι το πιο γοητευτικό στοιχείο στην προσωπικότητά του; Ο Γιάννης είναι πολύ καλός μάγειρας! Λάτρης της απλής κουζίνας και της καλής πρώτης ύλης. Γοητευτικό στοιχείο της προσωπικότητας του! Θυμάμαι στην Κρήτη κάτι Χριστούγεννα, μας έφερε ένας γείτονας - θαυμαστής του, ένα μπουκάλι αγουρέλαιο δώρο. Έκοβε ο Γιάννης το προζυμένιο ψωμί, το έψηνε στη ξυλόσομπα και το τρώγαμε με το λάδι και λίγο θαλασσινό αλάτι σα να ήταν το πιο νόστιμο έδεσμα στον κόσμο. Αυτό είναι ο Γιάννης. Δεν είναι ντίβα. Ακούει τους άλλους και όταν μιλάει, έχει κάτι να πει, δε μιλάει άσκοπα. Σπάνιο αυτό στις μέρες μας.
Πώς είναι να συνεργάζεσαι με τον θρύλο Αγγελάκα; Όταν έκανα την Ταξιδιάρα Ψυχή ήμουν πιτσιρίκα και πίστευα ότι μου έβαζε πολλά όρια, τώρα θεωρώ ότι ήταν από τους πιο εύκολους ανθρώπους που έχω δουλέψει. Πλέον έχουμε μια σχέση φιλίας με εμπιστοσύνη, σεβασμό και γέλια πολλά.
Kάπου μες το ντοκιμαντέρ ο Αγγελάκας λέει «Η μουσική από μόνη της είναι απελευθερωτική. Δεν πειράζει που δεν παίζεις καλά, παίξε με την ψυχή σου». To βρίσκεις στην δική σου δουλειά να υπάρχει αυτό ως καλή συνθήκη; Η αμεσότητα και η ελευθερία της μουσικής είναι πολύ διαφορετική από την δική μας δουλειά. Για εμάς τους κινηματογραφιστές είναι διαφορετικές οι συνθήκες. Υπάρχουν πολλά απρόβλεπτα σενάρια στο ντοκιμαντέρ και πρέπει συνέχεια να προσαρμόζεσαι. Όπως λέει και ο Μπρεσόν, το γύρισμα είναι σα να πηγαίνεις στον πόλεμο. Πρέπει να έχεις ένα καλά μελετημένο σχέδιο μάχης το οποίο μπορεί να χρειαστεί να ανατρέψεις ανά πάσα στιγμή.
Ποιοι είναι οι κοινοί κώδικες που χρησιμοποιείς στο ντοκιμαντέρ και χρησιμοποίησες και στην Ταξιδιάρα Ψυχή; Η σχέση που φτιάχνεις με τους ανθρώπους είναι όλη η δουλειά. Δεν δουλεύουμε με ηθοποιούς στις ταινίες τεκμηρίωσης, καταγράφουμε τις ζωές των ανθρώπων για να διηγηθούμε μια ιστορία. Είναι λεπτά τα όρια και οι ισορροπίες. Κάποιες φορές θα χρειαστεί να πιέσεις καταστάσεις που θα υπηρετήσουν το έργο σου, αλλά πρέπει να είσαι έτοιμος και να υποχωρήσεις για να σεβαστείς τα όρια του άλλου.
Πιστεύεις ότι ένα έργο τέχνης, ένα κάδρο, ένα σενάριο μπορεί να αλλάξει κάτι μέσα στον θεατή; Αυτό ελπίζω, αλλά δεν εξαρτάται μόνο από τον δημιουργό που κρύβεται πίσω από το καλλιτεχνικό έργο. Έχει να κάνει και με τον τρόπο ανάγνωσης του θεατή.
Η Ταξιδιάρα Ψυχή ανάμεσα σε άλλα, είναι και η ιστορία ενός καλλιτέχνη που κινείται μεταξύ Θεσσαλονίκης κι ενός χωριού της Κρήτης, αλλά συναυλιακά περνάει και μέσα στην πόλη. Τι βλέπεις κοιτώντας πλέον γύρω σου στην Αθήνα σήμερα; Όταν ήμουν νεότερη ήθελα να φύγω μακριά από την Ελλάδα. Μέσα από τα ταξίδια μου στον κόσμο άρχισα να αγαπώ την Αθήνα και τη ζωή εδώ, παρόλες τις δυσκολίες. Σήμερα νιώθω ότι εδώ είναι η βάση μου, σε αυτή την όμορφη και βασανιστική πόλη, με το βλέμμα στο Αιγαίο.
Αν, όπως λένε, κάθε έργο μιλάει κυρίως για τον πυρήνα του καλλιτέχνη, τι μπορούμε να μάθουμε για σένα από την Ταξιδιάρα Ψυχή; Αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω. Θα το αφήσω για τον θεατή.
Πίσω απ’ την κάμερά σου καταγράφεις κόσμους, καταστάσεις, ήρωες. Πάντα όμως έχεις τη δυνατότητα να ελέγξεις ποιο απόσπασμα αυτού του κόσμου θα δουν οι θεατές. Το ρωτάω γιατί έχεις δηλώσει ότι ήθελες να κάνεις την Ταξιδιάρα Ψυχή μια ταινία φωτεινή…Είναι πάντα εφικτό αυτό; Εννοείται ότι οι ταινίες ακόμα και τα ντοκιμαντέρ εκφράζουν την υποκειμενική ματιά του δημιουργού. Είναι πάντα εφικτό να επιλέξεις σε ποιες πτυχές μιας ιστορίας θα επικεντρώσεις το βλέμμα σου. Το σίγουρο είναι ότι ήθελα να κάνω μια ταινία φωτεινή αλλά παράλληλα να μην είναι αγιογραφία. Δεν μου αρέσει να βλέπω πορτρέτα ανθρώπων, ιδιαίτερα όταν είναι γνωστοί, που δεν τσαλακώνονται οι ήρωες.
Ποια είναι η αγαπημένη σου σεκάνς της ταινίας; Έχει περάσει καιρός. Δεν θυμάμαι (γέλια).
Ποια είναι η συνέχεια για το μεγάλο σου ντοκιμενταρίστικο ταξίδι; Να κάνω μια βουτιά στο Αιγαίο κρατώντας μια κάμερα χωρίς να βραχεί.
Η παραπάνω συνέντευξη δημοσιεύθυηκε αρχικά στο allyou.gr.
Η Ταξιδιάρα Ψυχή της Αγγελικής Αριστομενοπούλου θα προβληθεί στο Backstage Film Festival του Avopolis, τη Δευτέρα 6/7 στις 22:00.
Περισσότερες πληροφορίες για το Bacstage Film Festival εδώ.
