22 Δεκέμβρη. Δευτέρα βράδυ. Ο κρύος αέρας διαπερνά τα σωθικά, η σιωπή της νύχτας έχει απλωθεί στη συνοικία της Δεξαμενής, στα Άνω Πετράλωνα. Μία γυναικεία φιγούρα επιστρέφει αποκαμωμένη στο σπίτι της. Δεν φαίνεται να είναι από αυτά τα μέρη… Δύο «σκιές», ένα μπουκάλι καυστικό υγρό. Οι «σκιές» εξαφανίζονται, τη σιωπή της νύχτας τη διαρρηγνύουν τα φώτα των γειτόνων, οι φωνές.
Από εκεί και πέρα οι «πληροφορίες» έρχονται η μία μετά την άλλη. Η γυναικεία φιγούρα είναι η Κωνσταντίνα Κουνέβα, γενική γραμματέας του Παναττικού Σωματείου Καθαριστριών και Οικιακών Εργαζομένων. Οι «σκιές» ήρθαν να δώσουν υλική υπόσταση στις συνεχείς απειλές των εργολάβων στο χώρο των ιδιωτικών συνεργείων καθαρισμού. Άγνωστες «σκιές»; Όχι και τόσο. Το αφεντικό της έχει αναλάβει υπεργολαβίες σε δύο κρατικές εταιρίες, τον ΗΣΑΠ και την ΕΒΟ (ελληνική βιομηχανία οχημάτων). Λίγες ημέρες πριν: «Τους έβαζαν να υπογράφουν ότι παίρνουν κανονικό δώρο Χριστουγέννων και τους έδιναν λιγότερα χρήματα στο χέρι. Σεκιουριτάδες την πέταξαν έξω όταν είπε ότι αυτό δεν είναι σωστό και δεν πρέπει να υπογράψουν, ενώ μία εργαζόμενη που δεν υπέγραψε απολύθηκε. Μετά συνεχίζει άλλο 8ωρο, στο σπίτι, να πας να μαγειρέψεις, να σκουπίσεις, να πλύνεις. Δεν έχω ελεύθερο χρόνο… Έχω ξεχάσει τι είναι αυτό. Κι εδώ που ήρθα σήμερα άφησα την οικογένεια χωρίς φαΐ… Έτσι να το πω, για να το γράψεις κι αυτό, γιατί τώρα θα ‘ρθει η μικρή από το σχολείο, πρέπει να πάω εγώ να μαγειρέψω και να κάνω κάτι πρόχειρο… Οι εργαζόμενες μπαίνουμε στο σπίτι το Σάββατο το βράδυ και βγαίνουμε τη Δευτέρα όταν πάμε για δουλειά ξανά». Γυναίκες και μετανάστριες. Κάπως έτσι μπορεί κάποιος να προσδιορίσει το εργατικό δυναμικό στις εταιρίες καθαρισμού. «Γύρω στο 90% είναι γυναίκες. Από αυτές, το 65%-70% είναι αλλοδαπές. Προέρχονται κυρίως από Αλβανία, Βουλγαρία, Ρωσία, Ουκρανία, αλλά και κάποιες από Μπαγκλαντές και Παλαιστίνη».
Το σωματείο καθαριστριών μέσα στο χρόνο έχει έρθει αρκετές σε φορές σε σύγκρουση με τα αφεντικά. Απορρυπαντικά που δεν έχουν την έγκριση του Χημείου του Κράτους. Καθημερινή επαφή σε κλειστούς χώρους με ουσίες επικίνδυνες που προκαλούν μόνιμα αναπνευστικά προβλήματα. Παλάμες γεμάτες εκζέματα (δερματοπάθειες που προκαλούν φαγούρα και έκκριση αίματος). «Εγώ, έτσι με μία κουβέντα θα σας πω, ότι είναι πάρα πολύ χάλια στις εταιρίες καθαρισμού…Το βράδυ δε μπορώ να κοιμηθώ από το βήχα. Κάθε μέρα παίρνω κορτιζόνη. Τα πνευμόνια μου έχουν πάθει από τα πολλά απορρυπαντικά. Η μέση μου έχει διαλυθεί, δε μπορώ να περπατήσω…». Καμία ασφάλιση, τα ένσημα (όπου και όταν κολλιούνται) είναι απλά και όχι βαρέα και ανθυγιεινά, οι μετανάστριες που δε γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα υποχρεώνονται από τους εργολάβους να υπογράφουν πως πληρώνονται τα διπλάσια λεφτά απ’ ό,τι τους δίνουν. Σε ορισμένες επιχειρήσεις μοιράζεται ο «κανονισμός εργασίας»: «απαγορεύεται ο συνδικαλισμός», «απαγορεύεται να διαβάζεις εφημερίδα στο χώρο εργασίας», αναφέρεται μεταξύ άλλων. Και στο τέλος, «αν δέχεσαι τους κανονισμούς έχει καλώς, αν δεν τους δέχεσαι…».
Σε αυτό τον αγώνα το σωματείο και οι καθαρίστριες είναι μόνες. Καμία ΓΣΕΕ, κανένα εργατικό κέντρο, κανένα ΙΚΑ δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για όσα καταγγέλονταν. Και πώς άραγε; Δεκέμβριος 2007, έναν χρόνο πίσω. Στα κεντρικά γραφεία του ΙΚΑ στην Αγίου Κωνσταντίνου οι καθαρίστριες δουλεύουν χωρίς ένσημα για 300 ευρώ το μήνα. Παρόμοια η κατάσταση και σε πολλά γραφεία υπουργών. Παρόμοια η κατάσταση και σε πανεπιστήμια, δημόσιες υπηρεσίες, σε νοσοκομεία. Εδώ υποχρεώνονται να κάνουν και δουλειές πέρα από αυτές που συμπεριλαμβάνονται στη σύμβασή τους. «Από τα πλυντήρια και τους χώρους αποστείρωσης μέχρι τα μαγειρεία και τις αποθήκες φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού, και από τους χώρους φύλαξης των αρχείων μέχρι το τηλεφωνικό κέντρο, οι εργασίες πλέον διεκπεραιώνονται σε μεγάλο ποσοστό από το προσωπικό που διαθέτουν οι εργολάβοι των συνεργείων καθαριότητας».
Η Κωνσταντίνα είναι μία από όλες αυτές τις εκατοντάδες γυναίκες μετανάστριες οι οποίες υποχρεώνονται να δουλεύουν κάτω από συνθήκες δουλείας, με απειλές και εκβιασμούς. «Της έκαναν και ανώνυμα τηλέφωνα αλλά και από την εργοδοσία. Της έχουν στείλει και εξώδικα, ενώ της έκαναν και μία δυσμενή μετάθεση, εκδικητική, τόσο μακριά από το σπίτι της όσο και σε άλλη βάρδια». Η Κωνσταντίνα αποφάσισε να σταθεί απέναντι στα αφεντικά της με αξιοπρέπεια. Και τα αφεντικά θέλησαν να της δείξουν ποιος έχει το πάνω χέρι. «Της έκοψαν τις υπερωρίες, απέλυσαν τη μητέρα της, την απειλούν πως θα τη στείλουν «πακέτο» πίσω στη χώρα της». Η Κωνσταντίνα, όμως, δεν είναι μόνη της. Τα βιώματα της Κωνσταντίνας αποτελούν μία στιγμή στον καθημερινό πόλεμο που βιώνουμε στους χώρους δουλειάς. Σε αυτόν τον πόλεμο εμείς έχουμε διαλέξει στρατόπεδο… Και είναι εδώ που το περιεχόμενο του προτάγματος ενάντια στο κράτος και τα αφεντικά μετουσιώνεται σε βίωμα ζωής ή θανάτου.
* Η κατάσταση της υγείας της Κωνσταντίνας μάλλον βελτιώνεται. Αποσωληνώθηκε και επικοινωνεί με χαρτάκια, καθώς έχουν πάθει ζημιά οι φωνητικές της χορδές.
