Όλοι μας -λίγο έως πολύ- έχουμε διαβάσει δηλώσεις παλαιμάχων μουσικών που λένε για την στυγνή εκμετάλλευση τους από τις εταιρείες δίσκων στις δεκαετίες του '60 και του '70, τα επαχθή συμβόλαια και το πως η επιτυχία τους δεν συνοδεύτηκε από ανάλογα οικονομικά οφέλη. Πως τότε δεν ήξεραν, πως δεν υπήρχαν δικηγόροι και οι μάνατζερ, αντί να τους βοηθήσουν, τους εκμεταλλεύονταν στην ψύχρα, ενώ οι ίδιοι έβαζαν εύκολα την υπογραφή τους για να βγάλουν -επί τέλους- ένα 45άρι, πόσο μάλλον ένα άλμπουμ.
Θα περίμενε κανείς ότι στα χρόνια που ακολούθησαν η γνώση θα έφερνε μια κάποια ισορροπία. Αμ δε...
Όχι μόνο φαίνεται πως τίποτα δεν έχει αλλάξει στην ουσία, αλλά τα πράγματα μάλλον χειροτερεύουν. Η μουσική μπίζνα ακμάζει, το χρήμα ρέει άφθονο αλλά οι μουσικοί συνεχίζουν να είναι οι χαμένοι της ιστορίας και -δικαίως- να διαμαρτύρονται διαρκώς. Από τις streaming πλατφόρμες που έχουν υπερκέρδη πέρνουν πενταροδεκάρες και όσες προσπάθειες έχουν κάνει για αυξήσεις έχουν πέσει στο κενό. Μάνατζερ, δικηγόροι, ενδιάμεσοι, αεριτζήδες, διοργανωτές συναυλιών, εταιρείες δίσκων, διαχειριστές δικαιωμάτων πλουτίζουν σε βάρος των δημιουργών που -αναλογικά- κερδίζουν τα λιγότερα.
Κι αν μερικοί εξ ημών ξεγελιούνται, σαν ιθαγενείς με καθρεφτάκια, επειδή τα συστημικά ΜΜΕ υπερπροβαλλουν τα υπερκέρδη των mega stars με τα δις της Taylor Swift, του Jay Z και των ομοίων της της λίστας Forbes, λίγο πιό εκεί, συχνά στο χώρο του αοράτου, χιλιάδες «μικρομεσαίοι» μουσικοί και συγκροτήματα αγκομαχούν να τα βγάλουν πέρα.
Δυσκολεύονται να οργανώσουν περιοδείες με τα έξοδα που τους βαρύνουν και δεν είναι λίγοι αυτοί που αναγκάζονται να τις ματαιώσουν ή να τις συρρικνώσουν, την ίδια ώρα που οι χώροι συναυλιών απαιτούν πιά μερτικό ακόμη και από το merchandise που κάποτε βοηθούσε να συμπληρώσουν το εισόδημα τους.
Καθώς η μουσική είναι η Τέχνη με την πιό άμεση σχέση με την κοινωνία, δεν μπορεί παρά να επηρεάζεται από ότι συμβαίνει σε αυτή. Επειδή λοιπόν παντού στον κόσμο οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι μικρομεσαίοι συνθλίβονται και φτωχαίνουν, το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο της μουσικής, ενώ οι καταναλωτές της καλούνται να πληρώσουν όλο και περισσότερα.
Οι τιμές των εισιτηρίων στις συναυλίες έχουν φτάσει σε απίστευτα ύψη, η δευτερογενής αγορά (οι μεσάζοντες που λέγαμε) κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα, τα βινύλια κοστίζουν μια περιουσία και είναι δυσανάλογα ακριβά (αλλά έχουν hype ή μάλλον εξαιτίας αυτού), οι πλατφόρμες streaming όλο και αυξάνουν τις συνδρομές αλλά από αυτό οι μουσικοί δεν ωφελούνται καθόλου την ώρα που υπολογίζεται πως ο μέσος Αμερικάνος ξοδεύει πλέον 65$ σε συνδρομές ήχου και εικόνας.
Την ίδια ώρα οι εταιρείες δίσκων (οι ποιές;) κοιτάζουν τα τρένα να περνούν. Γιατί άραγε δεν επενδύουν σε πρέσες βινυλίου αφού είναι το μόνο που πουλάει; Γιατί απλώς ξεπουλάνε το back catalogue και πόσο ακόμη θα φτουρήσει αυτό πριν εξαντληθεί οριστικά; Γιατί δεν τολμάνε καν να κυκλοφορήσουν ένα διπλό άλμπουμ και το «σπάνε» σε δύο μονά;
Τι κρύβει αυτός ο χορός εκατομμυρίων για τα δικαιώματα στην δισκογραφία των μεγάλων συγκροτημάτων και μουσικών του παρελθόντος; Άρον άρον οι Pink Floyd, οι Rolling Stones, οι Led Zeppelin, o Dylan, o Bruce Springsteen παραχωρούν τα δικαιώματα των τραγουδιών τους προς εκμετάλλευση από streaming, διαφημίσεις, soundtrack, και κάθε άλλη πιθανή και απίθανη χρήση.
Και μέσα σε αυτό το μαύρο περιβάλλον έρχεται τώρα και η Τεχνητή Νοημοσύνη να κάνει τα πράγματα ακόμη πιό δύσκολα για τους πραγματικούς δημιουργούς. Θα συνθέτει, θα φτιάχνει συλλογές, θα καλύπτει κάθε μουσική ανάγκη υπάκουα, χωρίς καλλιτεχνικές ανησυχίες, χωρίς άποψη, χωρίς απαιτήσεις και θα δουλεύει νυχθημερόν. Χιλιάδες μουσικοί έχουν κατά καιρούς υπογράψει επιστολές διαμαρτυρίας και ανησυχίας για όλα αυτά αλλά ποιός ακούει... Το χρήμα κάνει τους ανθρώπους σαρκοφάγα ζώα που δεν παίρνουν χαμπάρι από ανθρώπινες ευαισθησίες.
Καλές είναι οι διαπιστώσεις, θα μου πεις, αλλά το θέμα είναι πως μπορούν να αντιμετωπιστούν όλα τα παραπάνω. Προφανώς και δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις αλλά ένα πιό συνειδητοποιημένο κοινό (που θα περίμενε κανείς το κοινό της μουσικής να είναι) και μουσικοί πιό αποφασισμένοι και ενωμένοι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αντίδραση και για τις τιμές δίσκων και συναυλιών αλλά και για την ανοχή απέναντι στις AI «δημιουργίες».
Όσο η Τέχνη (όπως και η κοινωνία) θα παραδίδεται αμαχητί στην εξουσία του χρήματος, τόσο θα μεγαλώνουν τα δεινά της και η δημιουργία θα φτωχαίνει και θα απαξιώνεται (όπως και η κοινωνία άλλωστε.
