Δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, ο Jay-Z είναι μία από τις πιο αναγνωρίσιμες φιγούρες στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα. Ζει, κινείται και δημιουργεί στον χώρο της ευρύτερης αμερικάνικης σόου μπιζ εδώ και τουλάχιστον μια 20αετία, συνδυάζοντας τη μαζική αποδοχή με τα καλλιτεχνικά «παράσημα» που κέρδισε βγάζοντας μερικούς από τους σημαντικότερους χιπ χοπ δίσκους των τελευταίων δύο δεκαετιών. Ναι, εσάς κοιτάζω ReasonableDoubt, TheBluepring και BlackAlbum, μη σας πιάσουν οι μετριοφροσύνες ξαφνικά.
{youtube}w5srnNrICJo{/youtube}
Όμως ο Shawn Carter –εκτός από singles που χαλάσανε κόσμο κι έκαναν αμέτρητους ανθρώπους να κουνιούνται στους ρυθμούς τους, καθώς και άλμπουμ τα οποία αγοράστηκαν και ακούστηκαν πολύ– έχει καταφέρει να αποτελεί και υπολογίσιμη δύναμη στον χώρο του μάρκετινγκ και της διαφήμισης. Ανά τα χρόνια έχει λοιπόν εξερευνήσει δικές του επιχειρηματικές ιδέες (δημιουργία δισκογραφικής, μα και μάρκας υποδημάτων) κι έχει δώσει «πρόσωπο» σε διαφημιστικές καμπάνιες γνωστών εταιριών, δανείζοντας την αναγνωρισιμότητα και λάμψη του στα εκάστοτε νέα προϊόντα τους, όσα επιχειρούσαν να κάνουν άνοιγμα στη μαζικότερη κατανάλωση ή απλά να δημιουργήσουν ντόρο.
Αλλά μια πρόσφατη μελέτη από τον ειδικό επί «του πιασίματος του σφυγμού της καταναλωτικής γνώμης» (όπως τον περιγράφει το site του) Jeetendr Sehdev, δείχνει πως ο Jigga χάνει πόντους στην επιρροή που έχει στη νεολαία, σε θέματα προώθησης των εταιριών που διαλέγει να εκπροσωπήσει. Και ο λόγος, σύμφωνα με τον συντάκτη της μελέτης, δεν είναι άλλος από το χάσιμο της εμπιστοσύνης του κοινού προς το πρόσωπό του. Τρανή απόδειξη, η καμπάνια του με τη Samsung για την προώθηση του τελευταίου του δίσκου πριν την επίσημη κυκλοφορία, μέσω των κινητών της εταιρίας: σε ερωτηματολόγιο το οποίο απάντησαν 1000 άτομα, βγήκε η δεύτερη πιο αντιπαθής καμπάνια του 2013. Ποιος ήταν ο μοναδικός που κατάφερε να ξεπεράσει τον Αμερικανό ράπερ; Ο Justin Bieber –με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο...
Όμως οι εστίες προβληματισμού δεν σταματούν εκεί για τον Jay-Z, μιας και η έρευνα καταδεικνύει μερικά ακόμα ανησυχητικά στοιχεία. Σε μια λίστα 80 γνωστών ονομάτων από κάθε χώρο της αμερικάνικης σόου μπιζ (από το American football μέχρι την πολιτική), ο ράπερ κατατάχθηκε ανάμεσα στους λιγότερο επιδραστικούς όσον αφορά στις μελλοντικές αγορές ανθρώπων ηλικίας από 13 έως 31 χρονών. Εντυπωσιακά αρνητικές επιδόσεις σημείωσε επιπλέον και στους τομείς της εμπιστοσύνης και της ειλικρίνειας.
Διαβάζοντας την έρευνα και τα συμπεράσματα του Jeetendr Sehdev καθίσταται σαφές πως η αναγνωρισιμότητα (ή ακόμα και η ευρεία αποδοχή ενός δημόσιου προσώπου) δεν μεταφράζεται κατ’ ανάγκη σε ικανότητα κατεύθυνσης των καταναλωτικών συνηθειών του κοινού. Και στην περίπτωση του Shawn Carter δεν είναι καθόλου δύσκολο να καταλάβεις το γιατί. Στο MagnaCartaHolyGrail –την τελευταία του δηλαδή δισκογραφική απόπειρα– ο εν λόγω καλλιτέχνης αναφέρει 8 διαφορετικές μάρκες πολυτελείας πάνω από 20 φορές. Αυτό, αν μη τι άλλο, δεν δείχνει κανενός είδους προτίμηση ή πίστη στα προϊόντα κάποιας συγκεκριμένης εταιρίας, προωθώντας αντίθετα μια εικόνα του στυλ «ας τους αναφέρω όλους για να μη κλείνω πόρτες κι αν προκύψει πρόταση από κάπου, φύγαμε για το παραδάκι!». Κάπως έτσι κατάφερε να μην γίνεται πλέον πιστευτός από κανέναν.
{youtube}frIA7tuBqqY{/youtube}
Υπάρχουν βέβαια και άλλα παραδείγματα τα οποία του μειώνουν τον παράγοντα αυθεντικότητας –από γενικότερες τάσεις και επιλογές κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας, μέχρι μεμονωμένες αποφάσεις και ενέργειες. Τι έχουμε μάθει όλα αυτά τα χρόνια για τον Jay-Z; Πως θα αγοράσει ή θα υποστηρίξει κάτι όταν η αξία του βρίσκεται σε μέτρια επίπεδα, θα πουλήσει μετά ακριβά όταν αυτή πάρει τα πάνω της και μη τον είδατε τον Παναή. Έτσι δεν έκανε λ.χ. με την αγορά των Nets και την επακόλουθη πώληση του μεριδίου του, όταν εκείνοι μεταφέρθηκαν στο Μπρούκλιν από το όχι-και-τόσο-glamorous Νιού Τζέρσεϊ; Ή με την πώληση της Rocawear, από την οποία αποκόμισε προσωπικό κέρδος της τάξης των 204 εκατομμυρίων δολαρίων; Το ότι είχε μάλιστα δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο πως «τα brands μου είναι επεκτάσεις μου και δεν τις χειρίζομαι σαν κάποιο μεγαλοστέλεχος, γιατί υπάρχει και ο συναισθηματικός παράγοντας» απλά επιβεβαιώνει το υπαρκτό του υποκριτικού παράγοντα.
Στην κριτική μου για το MagnaCartaHolyGrail είχα γράψει ότι «ο κεντρικός του ήρωας δείχνει πια να κυκλοφορεί δίσκους επειδή είναι το επάγγελμά του και όχι επειδή διψάει για κάτι τέτοιο. Ξέρει ασφαλώς πώς να δώσει ζωή στα άλμπουμ του, αυτό όμως λέει πολλά για το μανατζερίστικο κομμάτι της προσωπικότητας του Shawn Carter και όχι για το καλλιτεχνικό της μέρος». Και είναι ακριβώς αυτή η τάση του Jay-Z που ευθύνεται για τα παραπάνω συμπεράσματα –ότι δηλαδή μοναδικός πλέον σκοπός του φαίνεται να είναι το χρήμα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που τα τελευταία χρόνια τον βρίσκουμε να συνεργάζεται όχι με τους καλλιτέχνες που θεωρητικά συμπλέουν με το κάποτε καλλιτεχνικό του όραμα, αλλά με όσους είναι την εκάστοτε στιγμή «καυτοί» και επίκαιροι. Σπανίως δε συναντάμε στις δημόσιες εμφανίσεις ή συνεντεύξεις του στοιχεία του προσωπικού του στίγματος: επικρατεί η προκάτ εικόνα που έχει φτιάξει για τα μάτια του κόσμου, όπως θα 'λεγε και ο Χρήστος ο Αυγερινός.
{youtube}hbZgcpHrTYg{/youtube}
Ετοιμαστείτε λοιπόν να δείτε τον Jigga να βγαίνει στη ζητιανιά! Σε καμία βεβαίως περίπτωση δεν θα συμβεί κάτι τέτοιο, είναι ωστόσο άξιο παρατήρησης (και σκέψης) το γεγονός πως στην εποχή των social media και της άμεσης ενημέρωσης/ανταλλαγής απόψεων το κοινό δεν τρώει αμάσητο τον μύθο του εκάστοτε καλλιτέχνη, αλλά αρχίζει να εκτιμά έννοιες όπως αφοσίωση, πίστη και ειλικρίνεια –στον βαθμό βεβαίως που τέτοια πράγματα είναι εφικτά στον χώρο του θεάματος και της γκλαμουριάς. Επειδή όμως ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν βρίσκεται τυχαία εκεί που είναι, ήδη έδωσε συνέντευξη στο VanityFair όπου όχι μόνο μιλάει για την οικογένειά του, μα και εκφράζει την άποψή του για επίκαιρα ζητήματα, θέλοντας να δείξει ένα πιο ανθρώπινο και λιγότερο υπολογισμένο ύφος. Πράγμα που ο Jeetendr Sehdev επαινεί και επικροτεί, παροτρύνοντάς τον να συνεχίσει.
Ο Jay-Z έχει λοιπόν σταματήσει να είναι ένας ανήσυχος και συναρπαστικός καλλιτέχνης, επειδή η αναμφισβήτητη ευφυΐα του διοχετεύεται πλέον στην επιχειρηματική του περσόνα. Ένα από τα δύο βιβλία που ο ίδιος έχει δηλώσει ότι επηρέασαν τον τρόπο με τον οποίον πορεύεται στη ζωή είναι το The Seat of the Soul του Gary Zukav. Εάν πάντως ο συγγραφέας τον ρωτούσε ποτέ γιατί έχει επιλέξει τη συγκεκριμένη στάση στη μέχρι τώρα διαδρομή του, η πιο πιθανή απάντηση θα ήταν πως «είναι πολλά τα λεφτά Gary!».
Υ.Γ.: το παρόν άρθρο έχει βασιστεί στο "Jay Z's Brand Is Suffering Because People Don't Trust Him Anymore" του Aaron Taube, όπως δημοσιεύτηκε στο BusinessInsider.
