Να θέσουμε, καταρχάς, τη συζήτηση στο σωστό πλαίσιο. Λέγοντας «σύγχρονη μαύρη μουσική», εννοούμε ουσιαστικά το hip hop, το R'n'B και τη μοντέρνα soul. Είναι είδη τα οποία δεν καλύπτουν φυσικά το σύνολο της μουσικής των μαύρων –ούτε και αποτελούν αποκλειστικότητα των μαύρων– αλλά αντιπροσωπεύουν τα επικρατέστερα «μαύρα» genres στη σημερινή πραγματικότητα. Τα οποία αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο κοινό ανάμεσα στους μουσικόφιλους κύκλους, την ίδια στιγμή που το rock χάνει έδαφος, εγκλωβισμένο ως επί το πλείστον σε αδιέξοδες, αναβιωτικές λογικές.
Η τάση αυτή του παραδοσιακού rock κοινού να αγκαλιάζει μαύρα ακούσματα δεν είναι κάτι καινούριο, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει φουντώσει ιδιαίτερα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στις λίστες με τα καλύτερα άλμπουμ της εκάστοτε χρονιάς. Αρκεί να συγκρίνει κανείς τις λίστες της περασμένης δεκαετίας με εκείνες τις τρέχουσας –κυρίως βέβαια σε sites τα οποία αφουγκράζονται τον παλμό της εποχής. Αν τότε στις κορυφαίες θέσεις κυριαρχούσαν σχεδόν αποκλειστικά ονόματα από τον χώρο του ανεξάρτητου rock και του indie, τώρα μαζί τους (και για την ακρίβεια πάνω τους, τις περισσότερες φορές) βρίσκει κανείς μαύρους μουσικούς. Υπάρχει βέβαια και η σταθερή παρουσία της διαρκώς εξελισσόμενης ηλεκτρονικής/πειραματικής μουσικής, αλλά αυτή αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο και δεν είναι της παρούσης.
Αν έπρεπε να ορίσουμε μια αφετηρία αυτής της έξαρσης ή ένα κρίσιμο, αν θέλετε, μεταβατικό στάδιο για τη διαμόρφωση των «μαύρων» ήχων του σήμερα (δύο γεγονότα που σχεδόν ταυτίζονται χρονικά), το 2011 φαντάζει ως το απόλυτο σημείο αναφοράς, καθώς οι ζυμώσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια εκείνης της χρονιάς ήταν οι πλέον καθοριστικές για τις μουσικές που φτάνουν τώρα στα αυτιά μας.
{youtube}PmN9rZW0HGo{/youtube}
Τα mixtapes που έδειξαν το μέλλον
Πολλοί από τους καλλιτέχνες που μεσουρανούν αυτή τη στιγμή στον γαλαξία της μαύρης μουσικής πρωτοεμφανίστηκαν το 2011, με υποσχόμενα mixtapes. Πρώτος και καλύτερος ο Frank Ocean με το Nostalgia, Ultra, του οποίου το ντεμπούτο (Channel ORANGE) θεωρήθηκε έπειτα ως ο καλύτερος δίσκος του 2012 από τον διεθνή μουσικό τύπο.
Ο A$AP Rocky επίσης κυκλοφόρησε το Live.Love.A$AP στις εκπνοές του 2011, γεγονός που σηματοδότησε την πρώτη δισκογραφική εμφάνιση μελών του περίφημου A$AP Mob. Το ντεμπούτο του ήρθε το 2013 και αποτελεί έναν από τους πλέον επιτυχημένους hip hop δίσκους των τελευταίων χρόνων.
Το 2011 ήταν όμως και η χρονιά που μας σύστησε τον Weeknd, ο οποίος προκάλεσε αναστάτωση στον χώρο του εναλλακτικού R'n'B με την τριλογία των παρθενικών του mixtapes. Αποτέλεσαν όχι μόνο επιδραστικότατες κυκλοφορίες για το είδος και τις κατευθύνσεις που αυτό θα έπαιρνε, αλλά και προπομπούς μιας τεράστιας mainstream αναγνώρισης, η οποία ήρθε μερικά χρόνια αργότερα.
{youtube}O1OTWCd40bc{/youtube}
Ένα άλλο όνομα που πρωτοεμφανίστηκε το 2011 με mixtape ήταν οι Death Grips. Με το Exmilitary παρουσίασαν μια δική τους εκδοχή πάνω σε μια ηχητική πρόταση που προερχόταν από τους Dälek και ενσωμάτωνε industrial ηλεκτρονικά στοιχεία στο hip hop. Είναι ο ήχος τον οποίον εξέλιξαν ακόμα περισσότερο με το ντεμπούτο τους που κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά, αλλά και η βάση πάνω στην οποία έχτισε ο Kanye West το 2013 για να δημιουργήσει το Yeezus, που αποτέλεσε και μία από τις πλέον εκκωφαντικές hip hop κυκλοφορίες της τρέχουσας δεκαετίας.
Τέλος, το Tape One των Young Fathers μπορεί να υπήρξε σχετικά αθόρυβη κυκλοφορία, όμως η αναπάντεχη κατάκτηση του Mercury Prize 3 χρόνια αργότερα θα επιβράβευε τις ηχητικές συλλήψεις που είχαν ήδη αρχίσει να κυοφορούν από την εποχή του πρώτου τους εκείνου mixtape.
{youtube}yh6QxtRpSH8{/youtube}
Δείξε μου το ντεμπούτο σου να σου πω ποιος είσαι
Πολλοί λογαριάζουν το good kid, m.A.A.d. city του 2012 ως το ντεμπούτο του Kendrick Lamar, όμως στην πραγματικότητα υπήρξε απλά το breakthrough album του. Όπως και ο Frank Ocean, έτσι και ο King Kendrick είχε κάνει την πρώτη του δισκογραφική εμφάνιση το έτος 2011, με το Section.80. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι το 2011 αποτέλεσε, πλην όλων των άλλων, και τη δισκογραφική απαρχή του κορυφαίου ράπερ της νέας γενιάς – και ενός από τους καλύτερους ανεξαρτήτως γενιάς, θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε εδώ, χωρίς να γίνουμε υπερβολικοί.
Ένα ακόμη σπουδαίο hip hop ντεμπούτο του 2011 ήταν κι εκείνο των Shabazz Palaces, το οποίο φέρει βέβαια πρόσημο εντελώς εναλλακτικό. Η τολμηρή ηχητική οπτική του συγκροτήματος ήταν στραμμένη προς το μέλλον, πρεσβεύοντας ένα hip hop έντονα αναμεμειγμένο με ηλεκτρονικά στοιχεία, κάτι που όσο περνούν τα χρόνια φαντάζει ως κρατούσα τάση.
Παράλληλα, είχαμε και την κυκλοφορία δύο ντεμπούτων από καλλιτέχνες λευκούς μεν, με οφθαλμοφανή δε συνάφεια με τη μαύρη μουσική γενεαλογία. Πρόκειται για τους James Blake και Jamie Woon, αμφότεροι συμπεριληφθέντες στο BBC Sound of 2011, με ιδιαίτερη επίδραση στο εναλλακτικό R'n'B και στη soul νέας κοπής –«γαλανομάτα» ή μη. Κι αν ο Jamie Woon ξεφούσκωσε σχετικά σύντομα, ο James Blake παραμένει ακμαίος μέχρι σήμερα, φλερτάροντας μάλιστα συνεχώς με τη «μαύρη» δισκογραφία: εμφανίζεται λ.χ. στο φετινό άλμπουμ της Beyoncé, ενώ δέχεται διθυράμβους από τον Kanye West. Με το ομώνυμο ντεμπούτο του είχε μάλιστα αξιοσημείωτη επίδραση πάνω στη μαύρη μουσική, εξ ου και συμπεριλαμβάνεται στο παρόν αφιέρωμα.
{youtube}-zzP29emgpg{/youtube}
Δίσκοι-ορόσημα από παλαιότερες καραβάνες
Εκτός από mixtapes και δίσκους πρωτοεμφανιζόμενων καλλιτεχνών που αργότερα γιγαντώθηκαν, στον κατάλογο των κυκλοφοριών του 2011 συναντά κανείς το breakthrough album ενός μαύρου καλλιτέχνη που άσκησε μία από τις πλέον καταλυτικές επιρροές στην εξέλιξη του σημερινού hip hop ήχου, αποτελώντας παράδειγμα προς μίμηση για αναρίθμητους άλλους. Ο λόγος για τον Drake, ο οποίος μέσα από το Take Care της χρονιάς εκείνης αναδείχθηκε σε έναν από τους κραταιούς superstars του είδους, με αντίκρισμα όχι μόνο στο mainstream κοινό, αλλά και στους πιο μουσικόφιλους κύκλους.
Παράλληλα, το 2011 είδε τη Beyoncé να κάνει μια ελαφρά στροφή, κρατώντας αποστάσεις από τη hit-making λογική της μέχρι τότε καριέρας της και επενδύοντας σε πιο ουσιαστικές κυκλοφορίες. Και μπορεί το 4 της εν λόγω χρονιάς να μην ανήκει στις κορυφαίες της στιγμές, πρέπει όμως να αναγνωριστεί ως η απαρχή του νέου κεφαλαίου της πορείας της R'n'B ντίβας, αφού οδήγησε σε δύο σπουδαίους δίσκους της δεκαετίας που διανύουμε –το Beyoncé του 2013 και το φετινό Lemonade. Οι δύο αυτοί δίσκοι, δηλαδή, ήταν ξεκάθαρα αποτέλεσμα ζυμώσεων οι οποίες έλαβαν χώρα το 2011.
Παράλληλα, ο σύζυγός της Jay-Z προέβη μαζί με τον Kanye West σε μία από τις μεγαλύτερες συνεργασίες που προέκυψαν ποτέ στον χώρο του hip hop, με απαύγασμα το extravagant από πλευράς παραγωγής Watch The Throne. Έναν δίσκο που μπορεί να μην συγκρίνεται με τις κορυφαίες καταθέσεις κανενός εκ των δύο, ωστόσο άφησε παρακαταθήκη ένα από τα μεγαλύτερα club bangers της εποχής, που από τότε δεν έχει πάψει να παίζει παντού: ο λόγος βέβαια για το "Niggas In Paris".
{youtube}gG_dA32oH44{/youtube}
Παραμένοντας στον χώρο του mainstream, ένα ακόμη όνομα που θα πρέπει να αναφερθεί είναι εκείνο του Wiz Khalifa, ο οποίος γνώρισε τεράστια επιτυχία το 2011 χάρη στο Rolling Papers και ιδιαίτερα στο single "Black And Yellow".
Κατά τα άλλα, στους πιο ανεξάρτητους hip hop κύκλους, το 2011 ανέδειξε τον Danny Brown χάρη στο καταπληκτικό δεύτερο άλμπουμ του ΧΧΧ, του οποίου το κασέ διαρκώς διογκώνεται και όχι άδικα –πρόσφατα τον ακούσαμε μάλιστα και στο νέο single των Avalanches, στη δισκογραφική τους δηλαδή επιστροφή μετά από 16 χρόνια απουσίας. Το ΧΧΧ κατατάσσεται στα κορυφαία hip hop δισκογραφήματα των τελευταίων χρόνων και η επιδραστικότητά του ήδη έχει αρχίσει και διαφαίνεται.
Τέλος ο Tyler, The Creator, ηγετικό στέλεχος της hip hop κολεκτίβας των Odd Future, κυκλοφόρησε το 2011 τον δεύτερο δίσκο του Goblin, που τον καθιέρωσε στους κύκλους του είδους ως μία από τις βασικές φιγούρες της σύγχρονης σκηνής.
{youtube}XSbZidsgMfw{/youtube}
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η πλειονότητα των σημερινών πρωτοκλασάτων ονομάτων της μαύρης μουσικής αναδείχθηκε το 2011 ή έχει βασιστεί σε ρεύματα τα οποία επηρεάστηκαν με άμεσο τρόπο από τις τάσεις που πρωτοεμφανίστηκαν εκείνη τη χρονιά. Θα μπορούσε μάλιστα κανείς να προβεί στον εύλογο παραλληλισμό με την εκκίνηση της προηγούμενης δεκαετίας: αν δηλαδή το 2001 αποτέλεσε χρονιά-σταθμό για το indie rock με την άνθιση των White Stripes και την εμφάνιση των Strokes, των Interpol και των υπόλοιπων ονομάτων, η μαύρη μουσική απέκτησε, 10 χρόνια αργότερα, το δικό της σημείο καμπής.
