Πριν απ’ όλα, το καλοκαίρι έχει να κάνει με τον χρόνο. Μεταφράζεται σε χρόνο κερδισμένο, «απαλλοτριωμένο», σε χρόνο που μοιάζει πεπλατυσμένος, διάστικτος από μία διαφορετική από τη συνηθισμένη ποιότητα· σε χρόνο που σου ανήκει εξ ολοκλήρου και όχι εξ ημισείας, που σου δίνεται για να τον πλάσεις κατά το δοκούν ή για να αφεθείς στα δικά του κέφια.
Μέσα βέβαια στο θυελλώδες κλίμα των καιρών –με το γνωστό δίλημμα του γκρεμού και του ρέματος να έχει εισβάλλει με φόρα στο πεδίο του πραγματικού– φαντάζει κάπως άκαιρο· σχεδόν μια άκομψη πολυτέλεια, να μιλάμε για κάτι τόσο αφηρημένο όσο ο κερδισμένος χρόνος. Νομίζω όμως ότι τώρα, περισσότερο από πριν, είναι που χρειαζόμαστε τέτοιες «ανάσες ελευθερίας»: έναν χρόνο δικό μας, μια απόσταση από τα άγχη της καθημερινότητας· όχι για να ξεφύγουμε από τα τελευταία (πράγμα γενικώς αμφίβολο), αλλά για να τα δούμε στις πραγματικές τους διαστάσεις και να σκεφτούμε πιθανές εναλλακτικές.
Έτσι κι αλλιώς, ο μεσογειακός ήλιος, ακόμα και καμουφλαρισμένος μέσα στο γκρίζο των πόλεων (πόσο μάλλον εμβαπτισμένος στο γαλάζιο της θάλασσας), βρίσκει τον τρόπο να απευθύνει το κάλεσμά του, να κάνει σώμα και νου να μετεωρίζονται –έστω και λίγο, έστω και για λίγο– μεταξύ της ραθυμίας και μίας ήπιας εξέγερσης των αισθήσεων. Καλοκαίρι, εκτός των άλλων, σημαίνει και έξοδος, σημαδεύει την εποχή όπου οι τάσεις φυγής έχουν μάλλον τις περισσότερες πιθανότητες να ικανοποιηθούν· όσο ατελώς, μερικώς και προσωρινώς.
Όντας λοιπόν από τους τυχερούς που ετοιμάζω βαλίτσες για κάποια παραλία, σκέφτηκα να αποχαιρετίσω τη σαιζόν δειγματίζοντας ορισμένα από τα τραγούδια που θα με συντροφεύσουν. Ορισμένα τραγούδια δηλαδή που αναφέρονται ρητώς σε κάποιο καλοκαίρι ή άλλα που… μυρίζουν καλοκαίρι, ακόμα κι αν δεν εμπίπτουν στις γενικές νόρμες της «καλοκαιρινής» μουσικής. Παρατίθενται δε εντελώς συνειρμικά, χωρίς καμία αξιολογική ή άλλη ταξινόμηση...
Groundation – What Could Have Been
Ξέρω, αρχίζω με τα στερεότυπα: καλοκαίρι=reggae. Οι Groundation όμως είναι ειδική περίπτωση, αφενός λόγω των σκεπτόμενων στίχων του μπροστάρη τους Harrison Stafford, αφετέρου λόγω της διάθεσής τους να ξεφύγουν από τις αυστηρές μουσικές νομοτέλειες της reggae, βάζοντας μέσα της σπόρους από την τζαζ. Αν δεν σας πείθουν αυτά, θυμηθείτε τι λέγαμε παραπάνω για τον κερδισμένο χρόνο και τις εναλλακτικές που μπορεί να βρει κανείς σε εκείνον. Ίσως δε κι ο τίτλος "What Could Have Been" ακόμα να αποτελεί μια καλή εκκίνηση για να συνειδητοποιήσει κανείς ότι τα περισσότερα πράγματα στη ζωή δεν τοποθετούνται στη βάση του φυσικού δικαίου. Η κάθε κατεύθυνση επιλέγεται/ακολουθείται έναντι των υπολοίπων πιθανών.
{youtube}jemSTZnf7P8{/youtube}
John Fahey – Some Summer Day
Πέρα από το ότι υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς κιθαρίστες του περασμένου αιώνα, ο John Fahey ήξερε όσο λίγοι να ανασκαλεύει την αμερικανική παράδοση, παραδίδοντας μία από τις πιο συναρπαστικές «λοξές» αναγνώσεις της. Εδώ τον βρίσκουμε στα 1963, στον δίσκο Death Chants, Breakdowns & Military Waltzes και ακούμε την κιθάρα του να «τραγουδάει» για μια κάποια καλοκαιρινή ημέρα, κοινή και ανώνυμη, όμως την ίδια ώρα με μια χαρακτηριστική παρουσία, μια «εμπειρία ολότητας» όπως λένε και στη θεωρία…
{youtube}Kpfz0AuyE2U{/youtube}
Γιάννης Κυριακίδης & Andy Moor – This Summer
Αρχικά υπήρξε ο δίσκος Rebetika που κυκλοφόρησε το 2006 από το label Unsounds, στο οποίο Κυριακίδης και Moor είναι συνιδρυτές. Στα τέλη του ’14, κυκλοφόρησαν τη συνέχεια υπό τον τίτλο Life Is A Billion Heartbeats. Αντλούν και πάλι από τη συλλογή του Moor με προπολεμικά ρεμπέτικα, αποδομώντας τα εξίσου ευφυώς. Εδώ, ο Moor παίζει στην κιθάρα του το σκοπό του Κωστή Μπέζου (το αυθεντικό είναι το “Τούτο Το Καλοκαιράκι”), η φωνή του Μπέζου χρησιμοποιείται για να σηματοδοτεί τις μεταβάσεις, ενώ ο Κυριακίδης, εκτός των άλλων, μιμείται ψηφιακά τη φθορά στον ήχο, χαρακτηριστική των παλιών δίσκων γραμμοφώνου.
{youtube}UoH3KmfaHac{/youtube}
Don Cherry – Orient
Μια προσευχή που μετατρέπεται σε διονυσιακό πανηγύρι προτού ξαναγίνει προσευχή: κάπως έτσι θα μπορούσαμε να αποδώσουμε το “Orient”. Μια μουσική που διεκδικεί θέση στην πρωτοπορία –με τον Cherry να παίζει με τα όρια της ελεύθερης τζαζ– ενώ ταυτόχρονα κοιτάζει προς τις απαρχές της, ενσωματώνοντας στοιχεία από την αφρικανική μουσική παράδοση ή από εκείνα των ιθαγενών της αμερικανικής ηπείρου. Όλα αυτά μέσα σε μια 25λεπτη σύνθεση η οποία μεταμορφώνεται διαρκώς, διατηρώντας έναν κοινό προσανατολισμό, παρόμοιο με ό,τι ο Walter Benjamin (σε άλλα συμφραζόμενα) ονόμαζε «καθαρή γλώσσα».
{youtube}dPmxnQiYgoc{/youtube}
The Touré-Reichel Collective – Azawade
Περί ανοιχτότητας ο λόγος και εδώ, αν και με έναν κάπως διαφορετικό τρόπο. Όπως συμβαίνει πολλές φορές, με διάφορα τραγούδια, το συγκεκριμένο στο μυαλό μου έχει εγγραφεί έτσι όπως το άκουσα την πρώτη φορά: οδηγώντας αργά σε κάποιον επαρχιακό δρόμο, Αύγουστο μήνα, γύρω στις 8 το απόγευμα, την ώρα που όλα τα στοιχεία της φύσης λες και σταματούν ό,τι κάνουν, απλώς για χαζέψουν την ομορφιά τριγύρω τους…
{youtube}5A0VXjKwYHs{/youtube}
Medeski, Scofield, Martin & Wood – Sunshine Οf Υour Love
Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, ξαναβουτάμε στη reggae, μόνο που το πράγμα εδώ περιπλέκεται κάπως, καθώς έχουμε ένα τζαζ κουαρτέτο να μεταφέρει σε reggae περιβάλλον το γνωστό (ροκ) τραγούδι των Cream. Δείγμα της γόνιμης συνεργασίας του κιθαρίστα John Scofield με το τρίο των John Medeski (πιάνο, keyboards), Billy Martin (τύμπανα) και Chris Wood (μπάσο), αλλά και μιας γκρούβας που σε πείθει λόγω… βάθους.
{youtube}OqASWZ-cJU8{/youtube}
Eddie Gale – Ghetto Summertime
Είμαστε στα τέλη των 1960s και μιλάμε για έναν τρομπετίστα ο οποίος μπορεί να μην έχει να επιδείξει κάποια σπουδαία καριέρα, έχει όμως συμμετοχές σε σημαντικούς δίσκους, όπως το Unit Structures του Cecil Taylor ή το Lanquidity του Sun Ra. Μπορεί επίσης να περηφανεύεται ότι με δύο προσωπικές δουλειές του (Ghetto Music και Black Rhythm Happening –το 1968 και 1969 αντιστοίχως) τοποθετήθηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στον διάλογο που διεξαγόταν τότε στην πολιτικοποιημένη και πιο… soulful πλευρά της τζαζ.
{youtube}eIX9qF7ZGFU{/youtube}
Sun Ra – There Are Other Worlds (They Have Not Told You Of)
Μια αναφορά στον Sun Ra (και μάλιστα στον συγκεκριμένο δίσκο) δεν μπορεί παρά να ακολουθείται από μία παράθεση. Ιδίως όταν η θεματολογία της σύνθεσης μπορεί να κολλήσει και μ’ εκείνη την αναζήτηση εναλλακτικών για την οποία λέγαμε στην αρχή. Άλλωστε, υπό μία έννοια και ορισμένες προϋποθέσεις, το καλοκαίρι συνιστά και μια είδους επαφή (για ένωση θα μιλούσαν άλλοι) με το σύμπαν, το cosmos –ιδίως αν σου αρέσει να κοιμάσαι ασκεπής, χαζεύοντας αστερισμούς που δεν βλέπεις ούτε στ’ όνειρό σου μέσα στη φωτορύπανση της πόλης. Ε, κι όταν σε πιάνουν οι κοσμικές ανησυχίες, ένας Sun Ra είναι πάντοτε χρειαζούμενος…
{youtube}eVhfDv6B_G4{/youtube}
The Necks – Open
Όπως συνηθίζει το αυστραλέζικο τρίο των Necks, γεμίζει έναν δίσκο με μία μόνο σύνθεση. Εν προκειμένω, με έναν αυτοσχεδιασμό που ξεπερνάει τη μία ώρα σε διάρκεια και δεν μπορεί παρά να οριστεί με όρους ανοιχτότητας. Ακούγοντας, νομίζεις ότι το Open παραμένει πάντοτε ατελές, όχι γιατί πάσχει από κάποια δομική έλλειψη αλλά γιατί αρνείται να ενταχθεί σε κάποια αυστηρή οντολογία, πεισματικά μετεωριζόμενο στη θάλασσα της ενδεχομενικότητας. Σπανίως ένα ηχογράφημα (δηλαδή ένα μουσικό συμβάν που έχει ήδη τελεστεί τη στιγμή κατά την οποία το ακροάζεσαι) σου δίνει μια τόσο πειστική ψευδαίσθηση αυτής της ενδεχομενικότητας.
{youtube}hlriHXLcCbI{/youtube}
Fennesz – Endless Summer
Κάποιοι κιθαρισμοί στην αρχή χάνονται μέσα σε μια σχεδόν άμορφη μάζα θορύβου. Ύστερα αναδύονται και πάλι μέσα από την αμορφία του θορύβου, ίσως για να επιβεβαιώσουν τον τίτλο, το καλοκαίρι που επιμένει. Ας μείνει λοιπόν ατελείωτο το καλοκαίρι μας, τουλάχιστον ας κρατηθεί έτσι κάπου μέσα μας. Και όταν ο Σεπτέμβρης μας πέσει βαρύς (που, μεταξύ μας, δεν υπάρχουν πολλές περί του αντιθέτου ενδείξεις), ας θυμηθούμε εκείνους τους κιθαρισμούς και το πώς διασπούν την αμορφία. Ίσως μας φανούν χρήσιμοι…
{youtube}lGcPwGqPHO0{/youtube}
