Ό,τι μουσική κι αν προτιμούσες πίσω στο 1997, μόνο αν είχες μαρμελάδα να εμποδίζει την εύρρυθμη λειτουργία του ακουστικού σου πόρου δεν θα «άκουσες» τι γινόταν στο OK Computer των Radiohead, δίσκο που ακόμα ακούγεται συναρπαστικός και σημαντικός, κι ας υπήρξε ανεξίτηλα δεμένος με τους καιρούς του: εξέφρασε, όσο λίγα ποπ/ροκ έργα της δεκαετίας του, το επείγον τώρα του τότε αστικού τοπίου και του Ανθρώπου που έπρεπε να ζήσει και να ευτυχήσει (ει δυνατόν) μέσα σε εκείνο.
Σε αυτά τα χρόνια γράφτηκαν τόσα και τόσα για τον συγκεκριμένο δίσκο, οπότε ένας δικός μας φόρος τιμής που θα αναμασούσε τα της σπουδαιότητάς του ή τα της επίδρασής του στην οριστική (μετά και την επέλαση του grunge) εκτόξευση του οτιδήποτε εναλλακτικού στο mainstream –την πληρώνουμε βέβαια ακριβά αυτήν την ιστορία σήμερα, εδώ όμως ξεκινάει μια διαφορετική (και μεγάλη) συζήτηση– δεν θα είχε πολλά να προσφέρει.
Το OK Computer το θαύμασαν πάντως ή/και το λάτρεψαν ακροατές που μπορεί να μην είχαν και καμιά ιδιαίτερη καψούρα για τα indie πράγματα της Βρετανίας, ακριβώς λόγω των πολυσχιδών, ακομπλεξάριστων αναφορών του. Μερικές μάλιστα από αυτές, αμφισβήτησαν με σθένος διάφορα στεγανά με τα οποία λειτουργούσαν αρκετοί indie μουσικόφιλοι, κυρίως όσοι ανδρώθηκαν ως ακροατές στα 1980s. Σε 10 λοιπόν από αυτές τις αναφορές εστιάζει και το παρόν άρθρο, άλλες ορατές, άλλες όχι-και-τόσο-ορατές...
1. Το Pet Sounds των Beach Boys
Από τις πλέον ορατές επιρροές στο OK Computer, το έχει άλλωσε παραδεχτεί ευθέως και ο Thom Yorke μιλώντας στην Caitlin Moran του Select (Ιούνιος 1997), λέγοντάς της ότι, ειδικά όταν ηχογράφησαν το "No Surprises", «We were going for that Pet Sounds vibe». Οι ευφυείς ενορχηστρώσεις των Beach Boys αποτέλεσαν βέβαια και γενικότερη έμπνευση για τους Radiohead.
2. Οι Beatles
Εξίσου ορατή επιρροή σε όλη γενικά την τραγουδοποιία των Radiohead κατά τη δεκαετία του 1990, με σαφή προτίμηση βέβαια στη μετά το Rubber Soul (1965) εποποιία των Σκαθαριών, όπως εκφράστηκε π.χ. με τραγούδια τύπου "A Day In The Life" –στο οποίο ο Thom Yorke έκανε ξεκάθαρη αναφορά τον Ιούλιο του 1997, μιλώντας στον Jim Irvin του Mojo για το πώς έφτιαξαν το OK Computer– αλλά και με λιγότερο «καθαγιασμένες» επιρροές σαν το "Sexy Sadie" (από το White Album, 1968), το οποίο κάνει αισθητή την παρουσία του στο "Karma Police".
3. Ο Krzysztof Penderecki
Ο Πολωνός συνθέτης σύγχρονης λόγιας μουσικής παραμένει άγνωστος στο κοινό που αγαπά τους Radiohead, αλλά οι αφοσιωμένοι fans γνωρίζουν καλά την εκτίμηση που έχει στο έργο του ο Jonny Greenwood –ένας Ραδιοκέφαλος με αναφορές και έξω από το ποπ/ροκ πλαίσιο, οι οποίες σταθερά δυσκολεύουν όσους γράφουν κριτικές για τη μπάντα χωρίς να έχουν εντρυφήσει σε αυτές. Το πιο διάσημο έργο του Penderecki, Threnody Τo Τhe Victims Οf Hiroshima (1960), πρόσφερε τη μουντή, σκοτεινή ατμόσφαιρα στην οποία βουλιάζει η έντονα φιλτραρισμένη φωνή του Thom Yorke στο "Climbing Up The Walls".
4. Η 2η περίοδος των Pink Floyd
Ή, αλλιώς, η ορατή αναφορά που όμως κάνει «τζιζ» για τη γενιά εκείνη των εναλλακτικών που επιμένει στις βαρετές, μεσσιανικές απλοϊκότητες περί του punk που ως Σωτήρας ήρθε και προάσπισε το rock 'n' roll απέναντι σε διάφορους Σατανάδες, μεταξύ των οποίων φιγουράρουν το progressive rock των 1970s (συλλήβδην), ο Elvis Presley της ίδιας δεκαετίας και βέβαια οι Pink Floyd. Οι Radiohead πάντως δεν συμμερίζονται την άποψή τους (ο Greenwood μάλιστα έχει πει ανοιχτά πόσο αγαπά το Echoes του 1972) και το "Lucky" με το "The Tourist" αποτελούν περίτρανες αποδείξεις. Ταυτόχρονα, βέβαια, είναι και έξοχα παραδείγματα για το τι σημαίνει αφομοίωση επιρροών.
5. Οι Queen του "Bohemian Rhapsody"
Χρειάζεται μάλλον μια καλή γνώση του βρετανικού ψυχισμού ώστε να κατανοήσει κανείς πόσο βαθιά έχει εντυπωθεί εντός του το "Bohemian Rhapsody" των Queen (1975), που με τη σειρά του βέβαια είναι η ευφυής, εντελώς προσωπική και βαθύτατα rock ανάγνωση του Freddie Mercury στις ιταλικές όπερες των τελών του 19ου αιώνα που τόσο αγαπούσε. Οι Radiohead, λοιπόν, στάθηκαν κι εκείνοι προσοχή απέναντι στην εν λόγω βρετανική παρακαταθήκη, που αποτέλεσε «καύσιμο» για την 4μερή δομή του "Paranoid Android", όπως και για τους σουρεαλιστικούς του στίχους, και τις ξαφνικές ενορχηστρωτικές αλλαγές. Τα χρέη του Funeral των Arcade Fire (2004) στην απελευθερωτική αυτή για τα indie στεγανά χειρονομία, παραμένουν αξεπλήρωτα.
6. Ο Miles Davis του Bitches Brew
Ο οριακός αυτός δίσκος που κυκλοφόρησε το 1970 ο Miles Davis, ένας κολοσσός ορθωμένος στον διάλογο της τζαζ με το rock 'n' roll και το funk, αποτέλεσε μοντέλο για όλο το ΟΚ Computer, όπως έχει εξηγήσει ο Thom Yorke στον Dave DiMartino του Q (Μάιος 1997): «σημείο εκκίνησης υπήρξε ο απίστευτα πυκνός και τρομακτικός του ήχος». Αν πρέπει να διαλέξουμε ένα κομμάτι που να παραπέμπει ευθέως εκεί, θα είναι βέβαια το "Subterranean Homesick Alien".
7. Ο DJ Shadow
Οι Radiohead δεν άκουγαν μόνο πράγματα του παρελθόντος. Άφησαν και τη συναρπαστική ανατολή της electronica στη Βρετανία των 1990s να τους γοητεύσει (όπως θα ανακαλύπταμε σε μεταγενέστερους δίσκους), αν και περισσότερο από τους τόσους και τόσους σπουδαίους συμπατριώτες φαίνεται να τους άρεσε ο Αμερικανός DJ Shadow καθώς έφτιαχναν το OK Computer, που μόλις έναν χρόνο πριν είχε βγάλει το καταπληκτικό Entroducing..., μια κλασική πλέον τομή μεταξύ ηλεκτρονικών ήχων και χιπ χοπ αισθητικής.
8. Ο Ennio Morricone
Ο σπουδαίος Ιταλός συνθέτης που συνέδεσε ανεξίτηλα το όνομά του με τα soundtracks τα οποία έφτιαξε για τα διαχρονικώς απολαυστικά spaghetti western του Sergio Leone κάνει περισσότερο από εμφανή την παρουσία του στο "Exit Music (For A Film)". Τον έχει άλλωστε ξεκάθαρα αναφέρει και ο Yorke, στην προαναφερόμενη συνέντευξή του στον Jim Irvin για το Mojo (Ιούλιος 1997).
9. Οι R.E.M.
Παραγνωρίζεται πολλές φορές ο σημαντικός ρόλος τον οποίον έχουν παίξει οι R.E.M. ως σταθερό σημείο αναφοράς στον δημιουργικό κόσμο του Thom Yorke, που συχνά έχει στραφεί ως ακροατής προς την τραγουδοποιία τους, την (εξαιρετική) στιχουργική τους, και τον ρόλο τους ως σχολιαστών της εκάστοτε κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας του Δυτικού κόσμου. Η δοξασμένη στους εναλλακτικούς κύκλους δισκογραφία της παρέας του Michael Stipe κατά τα χρόνια της δεκαετίας του 1980 αφήνει ευδιάκριτο αποτύπωμα στο "Electioneering". Διόλου τυχαία, εδώ μπαίνει και ο Noam Chomsky στο OK Computer.
10. O Johnny Cash στη Folsom Prison και στο San Quentin
Εδώ κολυμπάμε πλέον σε βαθιά Radiohead νερά, ωστόσο τα 2 ιστορικά live άλμπουμ του Johnny Cash (1968, 1969), που αποτύπωσαν τις φοβερές του συναυλίες στις φυλακές του Folsom και του San Quentin (στην Καλιφόρνια), έχουν αναφερθεί από τον ίδιο τον Thom Yorke σε συνέντευξή του στον Phil Sutcliffe του Q (Οκτώβριος 1997): «μισώ τα live άλμπουμ, αλλά μου σηκώνεται η τρίχα όταν τον ακούω να παίζει σε αυτά. Τον ακούς δηλαδή ότι είναι άρρωστος, ότι δεν παίζει σωστά τις νότες, κι όμως μέσα στο συγκεκριμένο περιβάλλον τα τραγούδια του ηχούν τόσο δυνατά».
{youtube}u5CVsCnxyXg{/youtube}
