«Κανένα μέρος στη γη δεν είναι πιο κοντά στον ήλιο απ’ ό,τι αυτές οι ψηλές πεδιάδες. Καμιά τοποθεσία στον κόσμο δεν είναι πιο κοντά στον άνεμο […] Κανείς από τους ανέμους του κόσμου δεν θα φυσούσε πιο ξερός ή πιο γεμάτος σκόνη, ούτε πιο σφοδρός μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει. Πουθενά στον πλανήτη οι άνεμοι δεν ρουφάνε με μεγαλύτερη μανία την υγρασία απ’ το σκοτάδι, τα φύλλα, τα γελάδια, τα πρόβατα, τα γουρούνια, τις κότες τα σκυλιά, τους ανθρώπους. Πουθενά οι χειμώνες δεν θα μπορούσαν να έχουν πιο παγωμένους αέρηδες ή ανεμόχιονο που να ουρλιάζει πιο μοναχικά ή καπνό από τις καπνοδόχους των αγροτόσπιτων που να παραδέρνει πιο γρήγορα [...] ούτε ολόκληρος ο κόσμος θα μπορούσε να παγώνει ή να κρουσταλιάζει περισσότερο μέσα σε δύο λεπτά. Μονάχα σε έναν επίπεδο τόπο που τον λένε ‘ψηλές πεδιάδες’ και όπου δέκα χιονοθύελλες και δέκα πλημμύρες και έπειτα τα ηφαίστεια έστησαν κάποτε έναν μεγάλο καβγά και οι καταιγίδες δεν έχουν μπορέσει να τον διευθετήσουν από τότε».
Αυτός ο τόπος, οι ψηλές πεδιάδες του βόρειου Πανχάντλ στο Τέξας, είναι το σκηνικό του μυθιστορήματος Σπίτι από Γη· του μοναδικού που άφησε πίσω του ο θρυλικός βάρδος της αμερικάνικης folk μουσικής Woody Gutrhie, το οποίο πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας μόλις το 2012, σφραγίζοντας έτσι με ιδιαίτερο τρόπο την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του δημιουργού του. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδόσεις Αίολος, σε μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά.
Γραμμένο (το πιθανότερο) το 1947, 4 χρόνια μετά το αυτοβιογραφικό χρονικό Bounds for Glory και κατά την ίδια πάνω-κάτω περίοδο με το επίσης αυτοβιογραφικό Seeds of a Man (με ιστορίες από τα προπολεμικά οδοιπορικά του Guthrie σε κάθε γωνιά του Τέξας), το Σπίτι από Γη είναι ένα συλλεκτικό κομμάτι της πολυτάλαντης, ανήσυχης, αγωνιστικής και ποιητικής φύσης του δημιουργού του. Η φωτιά της ιστορίας ανάβει και πάλι από μια προσωπική σπίθα: μια έκδοση του υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α. κατά τη δεκαετία του 1930 για την τεχνική του πλίνθου και το πλασάρισμά της ως DIY απάντηση στα όνειρα και στις προσδοκίες της αγροτικής γενιάς του πρώτου μεγάλου οικονομικού Κραχ για ένα «κεραμίδι πάνω απ' το κεφάλι», η οποία είχε ενθουσιάσει τον Guthrie.
Το μυθιστόρημα εξελίσσεται κατόπιν σε 4 ενότητες, οι τίτλοι και μόνο των οποίων δίνουν τη σκονισμένη νότα της γραφής: Ξερό Ρετσίνι, Τερμίτες, Η Εξέδρα του Δημοπράτη, Ο Ήχος από το Σφυρί πάνω στο Αμόνι. Ωμή και άγονη φύση, βιοπάλη και φτώχεια, κόντρα στην εφτάψυχη ελπίδα και πάλη του ανθρώπου για βελτίωση του βιοτικού του επιπέδου. Αυτός είναι ο αγώνας που δίνουν οι δύο ήρωες του έργου, η Έλα Μέι με τον Τάικ. Μια πρώην προνομιούχα Τεξανή, η οποία απαρνήθηκε τις χάρες της ιδιοκτησίας του πατέρα της για χάρη του έρωτα με έναν γεννημένο αγρότη. Είναι ένα ζευγάρι που –μέσα από τις διάφορες μεταπτώσεις της δυναμικής του– θα κυνηγήσει το όνειρό του για ένα δικό του σπίτι, το οποίο μοιάζει να ενσωματώνει και να συνεπάγεται την εκπλήρωση των πιο μύχιων επιθυμιών τους· τη μοναδική και αναγκαία συνθήκη της ευτυχίας τους.
Η τοπογραφία, η ντοπιολαλιά των χωριών του Τέξας και η γνωστή πρόζα της μπαλάντας του Guthrie αποτελούν τις μεγάλες αρετές του βιβλίου, εισφέροντας παράλληλα τα ιδανικά εργαλεία στην εξυπηρέτηση της λογοτεχνικής λειτουργίας ως τοιχογραφίας της αγροτικής Αμερικής της Μεγάλης Ύφεσης και της απελπισίας που έσπειραν στις τάξεις των μελών της οι ανεμοθύελλες του Dustbowl.
Ο εξαιρετικά γραμμένος πρόλογος των Johnny Depp & Douglas Brinkley –από μόνος του μεγάλο ατού της έκδοσης– υπερθεματίζει βέβαια και έναν ακόμη ρόλο που έρχεται να διαδραματίσει το Σπίτι από Γη στα αμερικανικά γράμματα: εκείνον του διαχρονικού πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου για την αξία του ανθρώπου, η οποία δοκιμάζεται από τις δυνάμεις της αγοράς και της φύσης. Και μπορεί ο χαρακτηρισμός αυτός να φαντάζει φιλόδοξος, δεδομένης της ατελούς πλοκής και του κάπως παλιακού κοινωνικού σχολίου, ωστόσο η αξία του βιβλίου ως ντοκουμέντου για τις ιδιαίτερες ποιότητες ενός τρόπου ζωής (για τον οποίον διαμορφώνουμε συνήθως μια χονδροειδή και συχνά γραφική εικόνα), αστράφτει αδιαμφισβήτητη μέσα σε κάθε γέλιο, κάθε ροχαλητό, κάθε καβγά, κάθε ερωτική περίπτυξη της Έλα και του Τάικ.
Το Σπίτι από Γη είναι μια ιδέα που ξεπήδησε από ένα φυλλάδιο των 5 σεντς, ένα όνειρο μέσα σε όνειρο. Το όνειρο του Ταικ και της Έλα για οποιαδήποτε κατοικία, οσοδήποτε ταπεινή, πέρα από το κομμάτι νοικιασμένης γης στο οποίο μοχθούν άσκοπα, μέσα στο όνειρο του ίδιου του συγγραφέα για ένα σπίτι φτιαγμένο από την ίδια γη την οποία πατάει. Κι αυτό το όνειρο για ένα γήινο σπίτι αποτελεί με τη σειρά του τμήμα στο μεγάλο αμερικανικό όνειρο για την ιδιοκτησία, την ανεξαρτησία, για μια καλύτερη ζωή. Και όλα τα όνειρα συνθέτουν το αλφαβητικό soundtrack του πιο εμβληματικού ίσως άσματος του Guthrie, “This Land Is Your Land”: του οργισμένου ύμνου του κατά της διπλής αδικίας της φύσης και των ανθρώπων. Τραγουδώντας για μια ζωή «πολύ σκληρή, που είσαι τυχερός αν καταφέρεις να τη ζήσεις ολόκληρη».
{youtube}wxiMrvDbq3s{/youtube}
