Διατοπική και διαχρονική πρέσβειρα της κουλτούρας των Νησιών του Πράσινου Ακρωτηρίου, η Cesária Évora –παρά τις διάφορες αντιξοότητες που έχει αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια– συνεχίζει και θα συνεχίσει και την επόμενη χρονιά, όπως μας λέει, να περιοδεύει ανά τον κόσμο. Στα πλαίσια αυτά θα βρεθεί και στην Αθήνα (Δευτέρα 6 Ιουνίου, στο θέατρο του Λυκαβηττού), για μία ακόμα συναυλία επί ελληνικού εδάφους...
Πόσο εντυπωσιακό είναι να καθιστά κανείς παγκοσμίως γνωστή μια μουσική κουλτούρα όπως αυτή της morna –ένα είδος δηλαδή τοπικά προσανατολισμένο και βασισμένο σε μια ενορχήστρωση πιο οικεία σε συγκεκριμένα ακροατήρια;
Για να πω την αλήθεια, θεωρώ ότι είναι αρκετά εντυπωσιακό. Δεν μπορώ καν να το εξηγήσω... Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι η μουσική μου θα είχε τέτοιον αντίκτυπο στον κόσμο.
Πώς θα περιγράφατε τη morna σε κάποιον που δεν έχει ξανακούσει ποτέ τίποτα γι' αυτήν; Σε τι συνίσταται, τι προσφέρει, πώς ηχεί, τι συναισθήματα μπορεί να προκαλέσει;
Κατ' αρχάς, η morna είναι μια αργή μελωδία γεμάτη από συναισθήματα, με την οποία εκφράζει κανείς τον πόνο του, τον θρήνο του, γι' αυτό και καταλήγει να ακούγεται μελαγχολική. Σύμφωνα με πολλούς ανθρώπους, προκαλεί διάφορα συναισθήματα: κλαις, τη νιώθεις στην καρδιά σου σαν κάτι οικείο, μεταφέρεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Μπορείτε να το καταλάβετε αυτό;
Το γενικό νόημα της «saudade» (σ.σ.: πορτογαλικός όρος για τη νοσταλγία) έχει να κάνει, μεταξύ άλλων, με ανθρώπους οι οποίοι έχουν φύγει μακριά –και με τη σχετική διαδικασία του θρήνου γι' αυτήν την απώλεια. Πιστεύετε ότι η μουσική βρίσκεται πάντα εκεί όταν οι άνθρωποι έχουν φύγει για τα καλά; Μεταξύ μουσικής και ανθρώπων, ποιος πιστεύετε ότι είναι πιο ισχυρός;
Ναι, το πιστεύω. Η μουσική είναι πάντοτε παρούσα. Ακόμα και όταν τα χάσεις όλα, η μουσική θα είναι πάντα εκεί. Και οι άνθρωποι φυσικά μπορούν να είναι πανίσχυροι, αλλά η μουσική περισσότερο. Είναι η δικιά μου δύναμη.
Στη Γαλλία κάνατε τα πρώτα σας βήματα προς τη διεθνή επιτυχία κι εκεί είναι που είχατε και το κοινό που (πέρα από το Πράσινο Ακρωτήρι) σας αγάπησε περισσότερο κατά τη διάρκεια της καριέρας σας. Πώς νιώθετε όταν σκέφτεστε σήμερα το Παρίσι; Θυμάστε πώς νιώσατε όταν σας κάλεσαν για πρώτη φορά εκεί, για να ηχογραφήσετε τον δίσκο La pa Aux Pieds Nus;
Πάντα έλεγα ότι η Γαλλία είναι η δεύτερη χώρα μου και το Παρίσι το δεύτερο μου Mindelo (σ.σ.: πόλη καταγωγής της Évora, στο νησί São Vicente της νησιωτικής δημοκρατίας του Πράσινου Ακρωτηρίου). Όταν πρωτοπήγα, αναρωτιόμουν αν βρισκόμουν όντως στο Παρίσι –και το πρώτο πράγμα που ήθελα να κάνω ήταν να επισκεφθώ τον Πύργο του Άιφελ. Τα πάντα ήταν τόσο διαφορετικά φυσικά, ειδικά για μια μεγάλη γυναίκα 47 ετών η οποία δεν ήθελε ποτέ να μεταναστεύσει. Ήταν υπέροχα!
Μπορείτε να ανακαλέσετε πώς σας δημιουργήθηκε αρχικά η ανάγκη να εκφραστείτε μέσα από το τραγούδι;
Στην πραγματικότητα, δεν έκανα τίποτε το ιδιαίτερο. Απλώς τραγουδούσα για χρόνια! Ήταν δύσκολα, αλλά δεν τα παράτησα ποτέ.
Ως γηγενής του Πράσινου Ακρωτηρίου, πώς θα περιγράφατε την κατάσταση στην περιοχή όπως είναι σήμερα;
Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει και συνεχίζουν να εξελίσσονται, παρά τις κάθε είδους δυσκολίες. Είμαι πολύ περήφανη για την χώρα μου.
Στον δίσκο Cesária Évora &... που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες, περιλαμβάνεται επίσης και η συνεργασία σας με την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Τι θυμάστε αλήθεια από αυτήν τη συνεργασία; Υπάρχουν άλλοι Έλληνες καλλιτέχνες που γνωρίζετε και θεωρείτε ότι ξεχωρίζουν;
Πολύ όμορφες στιγμές! Η συνεργασία είναι πάντα μια θαυμάσια εμπειρία. Κάθε φορά που έρχομαι στην Ελλάδα ρωτάω για την Ελευθερία και πηγαίνω και τη συναντώ στην Αθήνα –εκεί όπου δίνει συναυλίες. Μπορώ να ακούσω ελληνική μουσική, όμως μου είναι δύσκολο να συγκρατήσω τα ελληνικά ονόματα...
Τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίσατε κάποιες επιπλοκές σχετικές με την υγεία σας. Αυτή τη στιγμή νιώθετε πλέον δυνατή να δημιουργήσετε και να εμφανιστείτε επί σκηνής;
Νιώθω υγιής τώρα. Έχω μεγαλώσει μεν, αλλά όταν δεν θα νιώθω πια αρκετά δυνατή για να εμφανίζομαι, θα σταματήσω.
Τι πλάνα υπάρχουν στο πρόγραμμά σας για την επόμενη χρονιά; Σχεδιάζετε να κυκλοφορήσετε κάποιον καινούργιο δίσκο;
Τη χρονιά που έρχεται, σκοπεύω να περιοδεύσω. Παράλληλα ετοιμάζομαι να ηχογραφήσω έναν νέο δίσκο, όμως δεν ξέρω ακριβώς πότε θα γίνει αυτό.
Σύμφωνα πάντως με τα άμεσα καλοκαιρινά σας σχέδια, θα βρεθείτε στην Αθήνα την επόμενη Δευτέρα, 6 Ιουνίου. Δεδομένου ότι έχετε έρθει αρκετές φορές στην Ελλάδα, υπάρχει κάτι που να σας αρέσει ιδιαίτερα εδώ;
Η Ελλάδα είναι μια όμορφη χώρα. Μου αρέσει πολύ το τοπίο, αλλά και κάποια πράγματα από τη μαγειρική σας. Οι άνθρωποι επίσης είναι συμπαθητικοί. Είχα γνωρίσει κάποιους Έλληνες ναυτικούς πριν πολύ καιρό εκεί που τραγουδούσα στο Πράσινο Ακρωτήρι και μου έχουν αφήσει καλές αναμνήσεις.
