Οι κορυφαίοι φωτογράφοι του rock ‘n’ roll θέλουν να βουτήξουν στη σκηνή για να γραπώσουν την ίδια τη μουσική και να μας μεταφέρουν το μοναδικό δώρο που έχει η μουσική να αγγίζει την ψυχή. Αυτό επιχειρεί να κάνει με τις φωτογραφίες των Last Drive ο Δημήτρης Μυλωνάς τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες∙ ακολουθεί τους μουσικούς με τους φακούς του από τις πρώτες νότες μέχρι τα ιδρωμένα encore, τους απαθανατίζει στις πιο ανθρώπινες στιγμές τους, στα παρασκήνια ή σε μικρά βαν στον δρόμο.
Οι φωτογραφίες του λευκώματος “The Last Drive: Overloaded” συμπυκνώνoυν τις παραπάνω εμπειρίες, φιλτράροντάς τες μέσα από τους φακούς της ενσυναίσθησης. Ο Δημήτρης Μυλωνάς από το 1991 ακολούθησε τα βήματα των Last Drive ως ο μόνιμος φωτογράφος στις μουσικές εμφανίσεις τους, σε στούντιο και περιοδείες καθώς και στις φωτογραφήσεις για την προώθηση των άλμπουμ τους. «Σαράντα χρόνια, επτά στούντιο άλμπουμ, δεκάδες κυκλοφορίες, συμμετοχές και συνεργασίες, εκατοντάδες συναυλίες, χιλιάδες φίλοι-οπαδοί-συνταξιδιώτες και μια ασίγαστη ενέργεια που διαχέεται ασταμάτητα. Το φαινόμενο Last Drive κάνει την εμφάνιση του περιοδικά αλλά άτακτα - και δεν θα μπορούσε να γίνεται αλλιώς, αφού η πορεία του είναι προορισμένη να στρέφεται ενάντια σε κάθε μορφή εφησυχασμού και καταπράυνσης».
Όταν τα φώτα ανάβουν και ο καπνός καθαρίζει, οι φωτογραφίες του απομένουν ως εμβληματικά στιγμιότυπα που πραγματικά αποστάζουν όλο αυτόν τον θόρυβο, την ενέργεια και το πάθος του rock ‘n’ roll σε ένα κάδρο.
Ας ξεκινήσουμε από τη μουσική-σε σχέση με τη φωτογραφία. Θα ήθελα να μας περιγράψεις την εμπειρία της πρώτης ακρόασης των Last Drive και συνδυαστικά, το πώς διαισθάνθηκες την πιθανή σύνδεση με τη φωτογραφική σου τέχνη. Την αλληλεπίδραση.
Ακούγοντας το Midnite Hop και στην συνέχεια το Underworld Shakedown αισθάνθηκα ότι κάτι σπουδαίο συμβαίνει. Σε δεύτερη ανάγνωση ταυτίζομαι και συγκινούμαι από την αισθητική τους το artwork και τις αναφορές στο noir-garage, Andy Warhol, P.K. Dick, Ran Xerox, The Cramps κ.α.
Παράλληλα έχω ήδη αρχίσει να φωτογραφίζω με έμφαση στην street photography και τα πορτραίτα. Η αγάπη μου για την μπάντα και η ανάγκη μου να δώ στα καρέ μου την μορφή τους με σπρώχνει το 1987 (μεταξύ άλλων live) στο Madd Club όπου και τους φωτογραφίζω.
Η σύνδεση είναι ενστικτώδης και έρχεται ελεύθερα. Τα πολύτιμα αυτά αρνητικά δίνουν έναν άλλο παλμό στο αρχείο μου.
Πώς γνωρίστηκες με τα μέλη της μπάντας; Που τοποθετείς την αφετηρία της συνεργασίας σας; Ήταν το Blood Nirvana η πιο «καθοριστική»στιγμή;
Ναι, χρονολογικά αυτό συνέβη. Το 1991 μετά την περιοδεία τους στην Γερμανία με τους Dead Moon γίνεται το live στο Λυκαβηττό. Νοιώθω την ανάγκη να γνωριστούμε. Έτσι μιλάμε με τον Χρήστο και τον Αλέξη, τους λέω πόσο με ενδιαφέρουν και ότι θα ήταν όνειρο μια συνεργασία. Αργότερα σε άλλα live αρχίζω να τους δίνω κάποιες φωτό. Ενθουσιάζονται και συνεργαζόμαστε για τον επόμενο δίσκο τους το 1992. Κάνουμε για το Fuckhead Entropy promo pics στο στούντιο και ο δίσκος φιλοξενεί φωτογραφίες μου. Μεγάλες στιγμές!
Ως επαγγελματίας φωτογράφος, έχεις ασχοληθεί με διάφορα ενδιαφέροντα project, αρκετά εκ των οποίων εκτυλίχθηκαν on the road. Θα έλεγες ότι οι Drive ήταν μια επιλογή, μια κατεύθυνση στη ζωή σου;
Τα φιλμς, ο σκοτεινός θάλαμος και η κάμερα με φέρνουν κοντά στους ανθρώπους που θέλω να γνωρίσω. Είναι το όχημά μου, ο τρόπος επικοινωνίας μου..Όλη η δεκαετία των 90s ιδιαίτερα αλλά και αυτές που ακολούθησαν, γίνανε ορόσημο για την συνεχή ενασχόληση μου με την ανεξάρτητη σκηνή.
Οι κοινωνικοπολιτικές θέσεις και ιδέες του χώρου αυτού καθορίζουν και την δική μου ταύτιση... νιώθω ότι μιλάμε την ίδια γλώσσα. Συνειδητά τους επιλέγω λοιπόν. Και αυτή η επιλογή δημιούργησε παράλληλες πορείες.
Πέρα από τη μουσική, ποια άλλα στοιχεία διαισθάνθηκες ότι σας συνδέουν; Ενδεχομένως τα κόμικ, η επιστημονική φαντασία, γενικά η «γραμματεία του underground» :
Τον πρώτο καιρό κάνοντας παρέα ανταλλάσαμε βιντεοκασέτες όπως το Eraserhead του D.Lynch, την Bettie Page, b-movies, horror movies καθώς και βιβλία των Ιούλιου Βέρν, H.G.Wells, Norman Spinrad, P. K. Dick κα. Φυσικά δεν έλειπαν τα κόμικ και η αγάπη μας για το skate. Υπήρχε έντονα η δίψα για έρευνα που ακόμα συνεχίζεται οπότε επεκτείναμε ορίζοντες συνεχώς σε πολλά πεδία «μόρφωσης» κουλτούρας μα και υποκουλτούρας. Πάντα μας χαρακτηρίζει ένα κοινό γνώρισμα, αυτό της πληροφορίας και της λεπτομέρειας όσον αφορά τα κοινά μας ενδιαφέροντα. Λατρεία στον κινηματογράφο, μεταμεσονύκτιες προβολές και πολύ μουσική. Με τον καιρό προσθέτουμε νέες γνώσεις που τις μοιραζόμαστε, αυτό είναι το «οπλοστάσιο» μας.
Η ίδια η εικόνα της μπάντας με ποιους τρόπους σε «προκάλεσε» ως φωτογράφο;
Η μουσική τους αρχικά μου δημιουργεί την ανάγκη να τους φωτογραφίσω. Έτσι βλέπω τον κόσμο μου φωτογραφημένo. Ο Robert Frank έλεγε “The eye should learn to listen before it looks”. Το συναίσθημα και το φωτογραφικό ένστικτο υπαγορεύει την κάθε στιγμή της λήψης των φωτογραφιών. Φυσικά με εντυπωσιάζουν και σαν φιγούρες και πάντα με ιντριγκάρει το να τους φωτογραφίζω.
Φαντάζομαι πάντως ότι ουδέποτε φαντάστηκες τον εαυτό σου ως «φωτογράφο πορτρέτου».
Από νωρίς κατάλαβα ότι είμαι ανθρωποκεντρικός φωτογράφος με ελάχιστες εξαιρέσεις. Τα πορτρέτα πάντα με συγκινούσαν. Έργα μεγάλων φωτογράφων όπως του Richard Avedon, του Robert Mapplethorp του W. Klein του Νίκου Μάρκου και του R.Frank με επηρέασαν καθοριστικά.
Ο κινηματογράφος επίσης άσκησε και ασκεί μεγάλη επιρροή στο έργο μου.
Έτσι λοιπόν η αφήγηση και η ανάγκη μου να είμαι πολύ κοντά στον κόσμο καθόρισε από νωρίς το «ιδίωμα» μου.
Τομή καθοριστική επίσης αποτέλεσε για εμένα ως έμπνευση και ως κατεύθυνση το έργο του φωτογράφου Νίκου Μάρκου με θεματική το Πέραμα και πιο μετά το Γκάζι.
Θα ήθελες να αναφέρεις κάποιες συναυλίες τους ή στιγμές από συναυλίες τους που σου έχουν εντυπωθεί ανεξίτηλα;
Το 1986 στο Κύτταρο με τους Watermelon Men τζαμάρουν με τον M.Blood των Lime Spiders. To 1987 στο Madd Club τραβάω το πρώτο φίλμ. Το 1990 στην Γεωπονική με Villa 21. Live γνωριμίας τo 1991 στο Λυκαβηττό με τους Cosmic Teds και skate show.
To 1992 στα live που έγιναν στο AN Club με τους Dead Moon γνωρίζομαι μαζί τους και κάνουμε μαζί κάποιες φωτογραφίες στο Λόφο του Λυκαβηττού. Το 1993 επίσης έρχονται οι Fleshtones με τους οποίους κάνουμε παρέα εντατικά και τους φωτογραφίζω «στημένα» κάτω από την Ακρόπολη.
To 1994 στο "Βerlin" γίνεται το πρώτο unplugged της μπάντας.
To 2007 έχουμε το reunion. Με αυτό σαν αφορμή κάνω μια αναδρομική έκθεση στην ΒΑΒΕΛ διάρκειας 1,5 μήνα με 57 τυπωμένες φωτογραφίες μου που γνώρισε μεγάλη επιτυχία.
Το 2008 κυκλοφορεί το Τime Is Not Important με δικό μου εξώφυλλο για πρώτη φορά. Το 2009 και το 2010 το Heavy Liquid στο Gagarin και στο Κύτταρο.
Το 2013 το θρυλικό εορταστικό 30 YEAR (A)LIVE όπου είχα την τιμή να ανέβω μαζί τους στην σκηνή συμμετέχοντας με δεύτερα φωνητικά στο "Gimme Shelter". Το 2014 στην Άρτα. Το 2016 έχουμε τα μαγικά unplugged στο Ίλιον και Τριανό. Όλα αυτά και πολλά άλλα off camera.
Ας δούμε κάπου εδώ αναλυτικά το υλικό του λευκώματος. Ποιες είναι οι παλαιότερες και ποιες οι νεότερες φωτογραφίες και πού τραβήχτηκαν. Με ποιο κριτήριο έκανες την επιλογή από το ανεξάντλητο αρχείο σου;
Το βιβλίο είναι στημένο σε χρονικές περιόδους. Ξεκινάει από το 1987 έως και το 1994. Συνεχίζει από το reunion έως το 2013 και φτάνει μέχρι την περίοδο που έρχεται στην μπάντα ο Στέφανος Φλώτσιος (κιθάρα). Αφιερώνουμε ένα μεγάλο κομμάτι στο εορταστικό 30 YEAR (A)LIVE «κλείνοντας το μάτι» σε μεγάλο μέρος της ανεξάρτητης σκηνής, παλιούς και νέους, όπως τους Δ. Πουλικάκος - Αφοι Σπυρόπουλοι - Deus Ex Machina-Rockin Bones, M. Δαλίδης, Nightstalker, Νonmandol κ.α. βάζοντας και αρχειακό υλικό από τις πρόβες για το live. Μετά είναι το Unplugged το 2016 με έμφαση στους guests Γιάγκος Χαιρέτης, Νίκος Κεντζέας, Φώτης Σιώτας, Άγγελος Κώττας και Κώστας Χρυσόγελος. Το 2017 με υλικό από το στούντιο εγγραφής του ομώνυμου δίσκου Τhe Last Drive. To 2018 από το Fuzz όπου προέκυψε και το εξώφυλλο του βιβλίου και τέλος το 2019 στο Αn Club και στο Νιάρχος όπου έλαβε χώρα το τελευταίο τους έως και σήμερα live.
Ενστικτωδώς στήθηκε έτσι το βιβλίο βλέποντας ότι ήταν αδύνατο να συμπεριληφθούν περισσότερα αρχεία. Πιστεύω ότι έτσι στήθηκε καλύτερα. Τα κείμενα που εμπεριέχονται επίσης είναι πολύ σημαντικά και ευχαριστώ πολύ όλους όσους συμμετείχαν.
Θεωρείς ότι, ως έναν βαθμό, οι φωτογραφίες αυτές παρακολουθούν/αντικατοπτρίζουν και την μουσική εξέλιξη της μπάντας; Υπάρχουν διακριτές ενότητες;
Αυτός είναι ο στόχος του βιβλίου. Αφήγηση των παράλληλων διαδρομών μας μέσα στον χρόνο. Η συλλογική δουλειά καθορίζει το χρονικό του βιβλίου, on stage, back stage, πρόβες, στούντιο.
Έχεις πει σε προηγούμενη συνέντευξή σου ότι «μπορεί δηλαδή να εστιάζω στους Drive, αλλά θέλω και τις "σκιές" και τις "αντανακλάσεις". Θέλω να ακολουθώ την φάση όπως και να έχει. Follow blind, ένα πράγμα.» Τι εννοείς με αυτό το σχήμα;
Μετά την διάλυση της μπάντας το 1994-1995 ο Γιώργος Καρανικόλας συνέχισε με τους Blackmail (BLML) και λίγο αργότερα φτιάχτηκαν οι Εarthbound το 1997, από τον Αλέξη Καλοφωλιά, τον Θάνο Αμοργινό και εκλεκτούς συνεργάτες. Ο Χρήστος Μιχαλάτος έφτιαξε τους Speedballs. Φρόντισα να εμπλακώ πάλι φωτογραφικά και με τα τρία σχήματα. Ήμουν ο official φωτογράφος των Earthbound. Αυτό εννοώ λέγοντας «σκιές και αντανακλάσεις». Λίγο-πολύ με τους ίδιους ανθρώπους που εκτός από συνεργάτες είναι «συνοδοιπόροι» και φίλοι. Οπότε όλα τα side projects έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Θέλω να επιμείνω στις σκιές. Θα έλεγα ότι είσαι λάτρης του ασπρόμαυρου. Ακόμα και τα έγχρωμα φίλμ σου αναδεικνύουν την νουάρ αίσθηση. Κάτι σαν την αρχική στολή του Spiderman, που είναι και το ανεπίσημο logo της μπάντας..
«Η φωτογραφία είναι ένα απολίθωμα φωτός και μνήμης» Daido Moriyama.
«Πλέκω» ταυτόχρονα το εγκώμιο του φωτός και της σκιάς. Εμπλέκομαι συναισθηματικά με το εκάστοτε θέμα μου μα και δημιουργικά και έτσι προκύπτουν οι όποιες «εικόνες».
Οι φωτογραφίες έχουν φυσικά μεγάλη αυθύπαρκτη σημασία, είτε καλλιτεχνική είτε ως ντοκουμέντα. Υπάρχουν όμως φορές που σκέφτεσαι πως όλα αυτά που έχετε ζήσει off camera είναι πιο πολύτιμα από την οποιαδήποτε φωτογραφία;
Αυτό ισχύει για όλα τα project που έχω κάνει. Δεν έχεις άδικο. Οι Drive είναι οικογένεια από επιλογή και πηγή δημιουργικότητας και έμπνευσης. Πιστεύω πως όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ζήσει απίθανες στιγμές. Μοιραστήκαμε όνειρα, φιλία, φιλοδοξίες και είμασταν αυτοί που θέλαμε γιατί αυτό διαλέξαμε. Τίποτα δεν σου χαρίζεται. Σκληρή δουλειά και αφοσίωση διακατέχει το έργο των DRIVE όπως και το δικό μου.
Οι off camera στιγμές είναι πολύτιμες γιατί χτίζουν το περιβάλλον που μελετάς για να φτάσεις στο επιθυμητό επίπεδο της απόδοσης της φωτογραφίας που καταγράφεις.
Επίσης νιώθω περήφανος που όλοι μαζί σαν ομάδα μοιραστήκαμε τόσα πολλά.
Με ποιους διαφορετικούς τρόπους προσεγγίζεις τις φωτογραφήσεις στα live από τις αντίστοιχες στο στούντιο; Θα ήθελες να μας δώσεις παραδείγματα;
Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης. Στα live προσπαθώ να αποτυπώσω την ατμόσφαιρα της βραδιάς με έμφαση στην στιγμή της μουσικής κορύφωσης που πυροδοτεί και την δική μου έμπνευση.
Στο στούντιο δημιουργώ σκηνοθετημένες εικόνες εμπνευσμένες από την μουσική της μπάντας έχοντας πρώτα μελετήσει τι έχουν γράψει στο στούντιο. Αυτό μου γεννά την τάση για έναν ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης που υπογραμμίζει την ατμόσφαιρα του εκάστοτε άλμπουμ.
Έχεις δουλέψει συστηματικά και με άλλες ROCK μπάντες- Nightstalker, Honeydive, Blackmail, Terminal Curve, Deus Ex Machina κ.α. Πώς προσπάθησες και κατόρθωσες να αναδείξεις τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε μίας από αυτές;
Ο ηχητικός τους κόσμος είναι ο οδηγός μου. Μετατρέπω τον ήχο σε εικόνα. Αυτή είναι η βασική μου αρχή.
Θα ήθελα να σου αναφέρω μερικούς διάσημους φωτογράφους του rock ‘n’ roll και να μου πεις αν και κατά πόσο έχεις επηρεαστεί από κάποιους/ες : Pennie Smith, Robert Mapplethorpe, Barrie Wentzell, Lex van Rossen, Al Wertheimer, Bob Gruen, Kevin Cummins, Anton Corbijn, Kate Simon, Dennis Morris.
Πηγή έμπνευσής μου είναι περισσότερο οι κλασσικοί φωτογράφοι όπως Dennis Hopper, Robert Mapplethorpe, William Klein, Richard Avedon, Robert Frank, Νίκος Μάρκου κ.α. Η γνώση των υπόλοιπων ήρθε αργότερα χωρίς απαραίτητα να αφομοιώσω το έργο τους. Επίσης εκτιμώ πολύ το έργο του Anton Corbijn, το έργο της Αnnie Leibovitz του David Bailey, του David Godlis, του Mick Rock και της Diane Arbus.
Ευρύτερα σε έχει επηρεάσει το ντοκιουμενταρίστικο ύφος φωτογράφων όπως ο Henri Cartier-Bresson ή ο Robert Kappa;
Αναντίρρητα. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω επίσης τον αγαπημένο Patricio Guzman, τον Josef Koudelka τον Wim Wenders και τον Γιάννη Μισουρίδη.
Με τι άλλο ασχολείσαι αυτό τον καιρό;
Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσω ένα νέο project με το όνομα «Free Wheeling» το οποίο περιλαμβάνει πορτρέτα bikers με κάποιες λεπτομέρειες των μηχανών τους ή του εξοπλισμού τους με την μέθοδο της ιδιοτυπίας.
Πέρα από το Overloaded, ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου από τα κομμάτια τους;
Εδώ μου δίνεται η αφορμή να διευκρινίσω ότι ο τίτλος του βιβλίου δεν αφορά το αγαπημένο μου κομμάτι. Ο τίτλος αυτός εμπεριέχει τον διαποτισμό μου από όλο το έργο της μπάντας αλλά ταυτόχρονα υποδηλώνει και μια υπερχείληση αγανάκτησης για την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα.
Τελικά, θα έλεγες ότι οι Drive είναι ο ενισχυτής σου;
Το έχω ήδη πει και το υπογραμμίζω.
Το λεύκωμα The Last Drive - Overloaded κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οξύ σε απλή χαρτόδετη έκδοση, και σε συλλεκτική σκληρόδετη έκδοση 300 αντιτύπων με καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, που περιλαμβάνει μία αφίσα από τις πρώτες συναυλίες του συγκροτήματος και μία φωτογραφία υπογεγραμμένη από τα μέλη της μπάντας.
