Στο διάβα του χρόνου η jazz μουσική, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη, συνδέθηκε με την ελεύθερη φόρμα, την ελεύθερη έκφραση. Από την εμφάνιση του bebop, στη δεκαετία του 1940 και έπειτα, διατηρεί σταθερά κάποιες παραφυάδες που αρνούνται να υποταχθούν σε φορμαλιστικές λογικές. Ακόμα και στις μέρες μας, όπου οι φόρμες και οι δομές έχουν πια περάσει στο στάδιο της αέναης ανακύκλωσης, υπάρχουν μουσικοί οι οποίοι δημιουργούν ακολουθώντας το καλλιτεχνικό πνεύμα ενός John Coltrane, ενός Sun Ra, ενός Ornette Coleman ή ενός Albert Ayler. Ονόματα όπως λ.χ. ο John Zorn, ο Evan Parker, o Fred Frith ή ο Rob Mazurek διατηρούν ψηλά τη σημαία της «ελευθεριακής» jazz σε εποχές οι οποίες κάθε άλλο παρά ευνοούν τη δίχως συμβάσεις δημιουργία. Σε τέτοια μουσικά πεδία κινείται και ο Νορβηγός κιθαρίστας Jon Eberson, ο οποίος έχοντας ανδρωθεί (και) στα χωράφια του fusion, έχει καθιερωθεί εδώ και πολλά χρόνια στη σκανδιναβική χερσόνησο. Στη συγκεκριμένη δουλειά, συμπράττει με τον Per Zanussi στο κοντραμπάσο και τον Torstein Lofthus στα τύμπανα (και λοιπά κρουστά αμφότεροι) –καθώς πληροφορούμαι (μη διαθέτοντας ίδια γνώση), επίσης εκ των αναγνωρισμένων μουσικών της χώρας τους.
Το Bring It On των Jon Eberson Trio είναι λοιπόν ένας δίσκος βασισμένος σε αυτοσχεδιαστικές διαθέσεις, σε συνθέσεις με ελεύθερες φόρμες, όπου οι free jazz πειραματισμοί συναντούν το fusion του John McLaughlin. Η κιθάρα του Eberson είναι αναμφισβήτητα το ηγετικό όργανο, ορίζοντας τις συντεταγμένες της εκάστοτε κίνησης, πότε «τραβώντας» τις νότες και πότε οργώνοντας τις jazz και blues κλίμακες με τρομερή δεινότητα. Το δε rhythm section, εξίσου ικανό εκτελεστικά, ακολουθεί τις δυναμικές της κιθάρας –παίρνοντας όμως και τις κατάλληλες πρωτοβουλίες όπου αυτό χρειάζεται– δημιουργώντας ένα ηχητικό πλέγμα όχι τόσο προσηλωμένο στις τυπικές, ρυθμικές του αρμοδιότητες, αλλά περισσότερο σε παρόμοιο με την κιθάρα λειτουργικό ρόλο. Πάρτε για παράδειγμα τη δεκατριάλεπτη σύνθεση “The Refridgerator”, αρκετά χαρακτηριστική για το συμβαίνει στον δίσκο: στο πρώτο μισό το παιγμένο με δοξάρι κοντραμπάσο του Zanussi και τα τύμπανα του Lofthus ακολουθούν τις δυναμικές του Eberson σχεδόν ευλαβικά, διατηρώντας βέβαια τη δική τους αυθύπαρκτη φύση. Όταν, αργότερα, τους δίνεται ο χώρος, δημιουργούν ένα διαολεμένα ευφάνταστο δίλεπτο σόλο, διατηρώντας και για αργότερα τη σχετική πρωτοβουλία των κινήσεων, ώστε να φέρουν το κομμάτι σε ένα συνολικό σπάσιμο διαρκείας μέχρι το τελικό ξεφούσκωμα.
Η διάθεση αυτή να ξεπεραστούν συνθετικές μανιέρες και πιο «παραδοσιακές» λειτουργίες των οργάνων (αναφέρομαι στη ρυθμικότητα που «παραδοσιακά» εξυπηρετούν το μπάσο και τα τύμπανα) θα πρέπει να εξεταστεί όχι μόνον από την αποδομητική της διάσταση, αλλά και από τη δημιουργική της –αν θέλουμε τουλάχιστον να δούμε το ζήτημα με την περισσότερη δυνατή σφαιρικότητα. Θέλω να πω πως, εντάξει, καταλαβαίνει κανείς εύκολα την ανοικτή αμφισβήτηση των θεσμοθετημένων πλαισίων, αλλά τι προτείνεται; Το τρίο με την αναμφισβήτητη εκτελεστική του δεινότητα, δημιουργεί ανά διαστήματα εξαιρετικές συνθήκες αυτοσχεδιαστικής μουσικής, είναι όμως –για τον ίδιο ακριβώς λόγο– επιρρεπές σε ένα είδους σολιστικού βερμπαλισμού, με τους συντελεστές του να πελαγοδρομούν σε έναν παροξυσμό τριών παράλληλων σόλο. Είναι φορές, δηλαδή, όπου το λαβυρινθώδες περιβάλλον που οικοδομείται σου φαντάζει εξαιρετικά ελκυστικό και άλλες που κουράζεσαι από την αδιάκοπη τρεχάλα των σόλο, τα οποία (αυτές τις κάποιες φορές) φαντάζουν επίπεδα (χρησιμοποιώντας περιορισμένες χροιές), σαν να μπαίνεις σε έναν λαβύρινθο διαφορετικό διακοσμητικά από τον προηγούμενο, με την ίδια όμως έξοδο διαφυγής. Αισθάνεσαι ότι σου λείπει ένα μέρος της συγκίνησης, του ενθουσιασμού.
Είναι, ούτως ή άλλως, δύσκολη, απαιτητική μουσική, πολλές φορές και δύστροπη (τόσο στο επίπεδο της ακρόασης όσο και στα περαιτέρω). Το ποιοτικό όμως βάθος αρκετών συνθέσεων (“Cool Cats”, “The Refridgerator” και “Strange Bars” μπορούν να αναφερθούν ενδεικτικά) γλιτώνει τελικά τον δίσκο από το να γίνει κουραστικός. Εν ολίγοις, ενώ είμαι βέβαιος για την αποδομητική ικανότητα των Jon Eberson Trio, δεν είμαι και τόσο όσον αφορά στη δημιουργική προσέγγιση του Bring It On.
