Ο Geir Lysne κατάγεται από τη Νορβηγία και αυτός είναι ο τέταρτος δίσκος του για το γερμανικό label της Act, το οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη σκανδιναβική jazz σκηνή. Σαξοφωνίστας, φλαουτίστας και συνθέτης, ο Lysne ηγείται μιας μεγάλης ορχήστρας, αποτελούμενης από 9 πνευστά, μπάσο, τύμπανα, κρουστά και πλήκτρα. Το δε νέο του άλμπουμ, όπως μας πληροφορεί και ο τίτλος του, βασίζεται στις συνθέσεις του μεγάλου Νορβηγού μουσουργού του 19ου αιώνα, Edvard Grieg.
Για την ακρίβεια, σύμφωνα με το κείμενο του Lysne στο εσωτερικό της συσκευασίας, η μουσική του Grieg αποτέλεσε βάση της έμπνευσής του για τη δημιουργία των οκτώ συνθέσεων του Grieg Code. Επιλέγονται δηλαδή αποσπασματικές μελωδίες από έργα του Grieg, οι οποίες μεταφέρονται κατόπιν σε άλλες οκτάβες ή εκτελούνται με διαφορετικά όργανα. Και πάνω σε αυτές τις διασκευές δημιουργούνται οι συνθετικές ιδέες του Lysne, με βασική σκέψη (κατά τον ίδιο πάντα) το πώς θα ηχούσαν οι συνθέσεις του Grieg αν αυτός ζούσε στη δική μας εποχή. Με άλλα λόγια, ο δίσκος μπορεί να ειδωθεί σαν μια προσπάθεια σύγχρονης ανάγνωσης του έργου του μεγάλου Νορβηγού ρομαντικού συνθέτη ή ως απόδειξη της επιρροής αυτού στο έργο ενός ευφυούς σύγχρονου jazz δημιουργού, όπως είναι ο Geir Lysne.
Χρησιμοποιώντας λοιπόν ως καμβά του την πολυεπίπεδη επιρροή του Grieg, παρέα με τη δική του συνθετική οπτική, ο Lysne δημιουργεί ένα σύνολο που δύσκολα μπορεί να μπει σε προσδιοριστικά λεκτικά καλούπια. Ο ήχος του Grieg Code ακουμπάει σε μια αισθητική η οποία πότε μοιάζει συνδεδεμένη άρρηκτα με σύγχρονες jazz δομές, πότε δανείζεται στοιχεία από μια πιο «κλασικίζουσα» προσέγγιση και πότε από μουσικές που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «κινηματογραφικές», εννοώντας την κυριαρχία μιας μακρόσυρτης λυρικής μελωδίας, ήπιας συνήθως έντασης. Ειδικότερα δε όσον αφορά στις jazz δομές, μπορεί αρχικά να δίνουν την εντύπωση ότι αποστασιοποιούνται από τις παραδόσεις, αλλά με πιο προσεκτική σκέψη βρίσκεις τελικά ότι μάλλον τις έχουν απορροφήσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε η παρουσία τους να γίνεται δυσδιάκριτη. Το γεγονός επιπλέον ότι η μπάντα την οποία καθοδηγεί ο Νορβηγός συνθέτης είναι πολυμελής – αριθμώντας 13 μέλη – αλλά και το ότι πολλά όργανα αλληλεπιδρούν (σχεδόν σε όλη τη διάρκεια) υποδειγματικά μεταξύ τους, προσφέρει στον ήχο του Grieg Code μια πληθώρα διαστάσεων, όπως ακριβώς τα πολλά χρώματα και σχήματα δίνουν σε έναν ζωγράφο τη δυνατότητα έκφρασης πολλαπλών συναισθηματικών επιπέδων.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν ένα πολυσύνθετο καλειδοσκόπιο ήχων, όπου τα ξεχωριστά μέρη μοιάζουν να εξυπηρετούν το σύνολο και τίποτα δεν ακούγεται αχρείαστο. Τρανό παράδειγμα η καλύτερη ίσως σύνθεση του δίσκου, το “Vebburedong”, που στα εννιάμιση περίπου λεπτά του διαθέτει αρκετές εναλλαγές μοτίβων: ήρεμη αρχή με φλάουτο, το rhythm section κατόπιν να δίνει υπέροχο ρυθμό επιτρέποντας ένα απολαυστικό σόλο εκ μέρους του σαξοφώνου πάνω σε ένα σχεδόν ηλεκτρονικό χαλί – κι όλα αυτά εντέχνως συμπληρωμένα από την υπόλοιπη ορχήστρα. Εξαιρετική επίσης στιγμή το σαφώς πιο πειραματικό “Wonde Hinsisi”, που περιέχει ένα ποίημα του Γερμανού ποιητή Heinrich Heine σαν κεντρικό θέμα, γύρω από το οποίο απλώνονται αφαιρετικές μουσικές πινελιές με κύριο όργανο την τρομπέτα του Eckhard Baur, αλλά και τα περίεργα φωνητικά του ίδιου. Που στην ουσία χρησιμοποιούνται (σε πολλά σημεία του δίσκου, όχι μόνο εδώ) ως ένα ακόμα όργανο κι όχι για να τραγουδήσουν (με την συμβατική έννοια της λέξης). Παίζουν έτσι κεντρικό ρόλο στη διακριτική δυναμική του “Transad Nias”, στην αρχή μάλιστα του οποίου χρησιμοποιείται ένα περίεργο όργανο, ονόματι ιουδαϊκή άρπα (Jew’s harp), παραμορφώνοντας τα φωνητικά έτσι όπως εφαρμόζει στο στόμα του εκτελεστή. Εξαιρετικό είναι όμως και το “Glossi Vangse”, με την ιδιαίτερη πρόσμιξη σύγχρονης jazz και βορειοευρωπαϊκής folk, όπως και το “Memorits N’ Gneng”, με τα εξαιρετικά σόλο στο κοντραμπάσο και στην τρομπέτα να συνδυάζονται με τη δυναμική της big jazz band. Αν δε, σε αυτά προσθέσει κανείς και τις πολύ καλές ήρεμες στιγμές του δίσκου – όπως εκφράζονται κυρίως μέσα από τα “Dose Das” και “Blog Her” – έχει στα χέρια του έναν απολαυστικό jazz (με μια πιο ευρεία όμως έννοια) δίσκο.
Έναν δίσκος όμως που δεν χαρίζει τα κάλλη του αβίαστα. Ζητάει προσεκτικές και υπομονετικές ακροάσεις για να δείξει τις αρετές του, όπως ένα σπάνιο λουλούδι χρειάζεται την προσοχή και τη φροντίδα των ανθρώπων για να ανοίξει τα άνθη του και να τους φανερώσει τη μαγεία του. Νομίζω πάντως ότι το Grieg Code αξίζει αν μην τι άλλο αυτό το πνευματικό «πότισμα» και έχω την εντύπωση ότι στο τέλος θα σας ανταμείψει αναλόγως.
