Λίγοι μουσικοί στον κόσμο μπορούν να παρουσιάσουν τις περγαμηνές του Αμερικανού εκ Βαλτιμόρης (γεννηθείς το 1951), ο οποίος αποφοίτησε το 1977 από το Πανεπιστήμιο του Βόρειο Κολοράντο, όπου και σπούδαζε μουσική, εναλλάσσοντας από τα μικράτα του πορείες από το κλαρινέτο στο σαξόφωνο και από εκεί τελικά στην κιθάρα, ενώ παράλληλα οι γνώσεις του επεκτάθηκαν και σε όργανα όπως το μπάντζο, το γιουκαλίλι και το ηλεκτρικό και ακουστικό μπάσο. Θαυμάσιος ενορχηστρωτής και με ειδικές σπουδές πάνω στο τελευταίο, ο Frisell έχει μία καταπληκτική ατζέντα συνεργασιών, και όχι μόνο επειδή στα πλέον δημιουργικά χρόνια της ECM – ήτοι τέλη της δεκαετίας του 1970-αρχές δεκαετίας 1980 – ήταν με συμβόλαιο μόνιμος κιθαρίστας όπου η εταιρεία χρειαζόταν session κιθάρα. Τα tribute albums του Hal Wilner σε Charles Mingus, Nino Rota και Walt Disney τον έκαναν παραπάνω από διάσημο, με το κυριολεκτικά αστρικό παίξιμο το οποίο επέδειξε στην κιθάρα, προδίδοντας μία απίστευτη λιτότητα χωρίς ίχνος επιδειξιμανίας. Την τελευταία θα δικαιολογούσε, βέβαια, ο όποιος ακροατής, μιας και μιλάμε για τέτοια κορυφή, αλλά και διότι πρόκειται περί οργάνου που επί μονίμου βάσεως παράγει…πρίαπους, οπότε όλοι είναι προετοιμασμένοι για ανάλογη συμπεριφορική.
Άρχισα με μακρά εισαγωγή, γιατί για το νέο του πόνημα History Mistery μου είναι κάπως δύσκολο να μιλήσω. Και αυτό διότι ο δίσκος είναι εκπληκτικός. Συνηθισμένο για το επίπεδο του Frisell θα πει κάποιος αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι πραγματικά καλοί δίσκοι βγαίνουν ελάχιστοι, αντίθετα με ό,τι πιστεύεται τα τελευταία χρόνια. Με μία τρομακτικά δεμένη ομάδα μουσικών ο Frisell ηχογράφησε αυτή τη δουλειά τμηματικά, κατά τη διάρκεια συναυλιών του στις ανά τα τελευταία έτη περιοδείες του στην αμερικάνικη ήπειρο – προσοχή, λοιπόν, δεν πρόκειται για live δίσκο με την κλασική έννοια του είδους. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι δεν μιλάμε για rock ‘n’ roll, όπου το live είναι η επί κοινού αποθέωση του καλλιτέχνη με εφόδιο τον στουντιακό δίσκο. Στην jazz, τον αυτοσχεδιασμό και γενικότερα στη δημιουργική μουσική, το live ενυπάρχει ως στοιχείο στο studio με τη λογική ότι το πάθος πλάθεται και αποτυπώνεται σε στιγμές και όχι σε προσχεδιασμένες ρολίστικες δομές. Παρτιτούρα υπάρχει στις πρόβες προ των συναυλιών, αλλά οι δυναμικές είναι σε αυξομείωση ανάλογα με τη βραδιά, τον χώρο συναυλίας, τη διάθεση του εκτελεστή.
Εδώ ο Frisell, μαρτυρώντας απόλυτη εμπιστοσύνη στην ομάδα του, ηχογραφούσε από την κονσόλα τα αποτελέσματα των ζωντανών εμφανίσεων του 8μελούς (συμπεριλαμβανομένου και του ιδίου) σχήματος. Εκτός της ηλεκτρικής & ακουστικής κιθάρας και των (αναλογικών παρακαλώ) loops που διαχειρίζεται ο ίδιος, κορνέτα, βιόλα, βιολί, τσέλο, τενόρο σαξόφωνο, κλαρινέτο, ηλεκτρικό μπάσο και τύμπανα είναι τα συστατικά της ηχητικής δύναμης της ομάδας του (όπως είναι φανερό, μερικοί είναι πολυοργανίστες όπως στην περίπτωση του Greg Tardy, ο οποίος χειρίζεται τα εκτός κορνέτας πνευστά). Υπάρχουν επισκέψεις σε συνθέσεις του αρχετυπικού cool jazz/bopper Lee Conitz, του Thelonious Monk (μόνιμο κόλλημα του Frisell), στο “A Change Is Gonna Come”, αλλά και στον προσωπικά άγνωστου σε μένα Boubacar Traore στο εξαιρετικό “Baba Drame”. Από εκεί και πέρα, στις συνθέσεις του ίδιου του Frisell, οι οποίες με τη βοήθεια των παραπάνω διασκευών που αναφέραμε γεμίζουν το παρόν διπλό cd (αν και το 2ο είναι μόλις 31 λεπτά), ακούμε όχι τον περφεξιονισμό στην εκτέλεση (αν και υπάρχει 100%, πιστέψτε με), αλλά την τελειομανία στην ενορχήστρωση και τη σύνθεση.
Μην σας κάνει, λοιπόν, καμία εντύπωση αν ακούγοντας τον δίσκο περάσει από τα ηχεία σας ολόκληρη η ιστορία της αμερικάνικης μουσικής φόρμας, όπως λ.χ. τα blues, η jazz, ο (ολωσδιόλου διαφορετικός από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό) αυτοσχεδιασμός αλλά και η country και το bluegrass (και ας μην παίζει μπάντζο, όπως πολύ καλά ξέρει να κάνει), σε συνθέσεις όπως το εμβληματικό “Waltz For Baltimore”. Oυδόλως τυχαία η επιλογή της πόλης από τον Frisell ως τίτλος, μιας και η Βαλτιμόρη ήταν, μαζί με τη Νέα Υόρκη, από τους τόπους/πόλεις όπου το μεταναστευτικό κύμα στα μέσα του 19ου αιώνα θέριεψε, φέρνοντας μαζί με τους έποικους και τη μουσική κουλτούρα τους. Και αυτή η ευρωπαϊκή κουλτούρα είναι φανερή στις συνθέσεις που απαρτίζουν το History Mystery, μιας και ο Nino Rota, η κεντροευρωπαϊκή λογική ενορχήστρωσης, η γερμανική και τσέχικη αγωγή εκτέλεσης και τέλος πάντων όσα καθιστούν αυτόν που ονομάζουμε δημιουργό σε θέση να χαρακτηριστεί ως «ώριμος». Αλλά προσέξτε: όχι με τη rock ‘n’ roll (και δη indie) χρήση του όρου, όπου το επίθετο μυρίζει συχνά μούχλα και συντήρηση, αλλά με το εντελώς αντίθετο. Με τη χαλαρότητα, ψυχραιμία και αποσαφήνιση εμμονών οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της γλώσσας ενός διαχρονικού εκφραστή. Σπάνιας απόλαυσης δίσκος…
