Στα 1983, ο David Byrne ήταν ένας μουσικός διάσημος στο pop/rock στερέωμα, τόσο χάρη στη μουσική την οποία έφτιαχνε με το group του, τους Talking Heads, όσο και έξω από αυτό - η λάμψη της συνεργασίας του με τον Brian Eno για το My Life In The Bush Of Ghosts (1981) έμελλε να είναι παντοτινή. Δεν ήταν λοιπόν και τόσο παράξενο όταν χτύπησε το τηλέφωνό του και άκουσε από την άλλη άκρη της γραμμής τον Robert Wilson να του ζητά συνεργασία, τον θεατράνθρωπο δηλαδή που είχε γίνει παναμερικανικώς γνωστός χάρη στην ευρηματική, avant-garde παράστασή του Einstein On The Beach κάποια χρόνια πριν.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Los Angeles έμελλε να γίνουν το καλοκαίρι του επόμενου έτους και ο Wilson είχε αναλάβει να φτιάξει μια τεράστια και υπερφιλόδοξη παραγωγή εμπνευσμένη από τον Αμερικανικό Εμφύλιο. Το CIVIL warS είχε σχεδιαστεί ως μια μεταμοντέρνα όπερα σε πέντε πράξεις, που κάθε μια θα στηνόταν και θα έκανε πρεμιέρα σε ένα διαφορετικό μέρος του κόσμου, ως την τελετή έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, οπότε και τα πέντε μέρη θα παρουσιάζονταν στο Los Angeles, σε ένα από τα μεγαλύτερα υπερθεάματα όλων των εποχών. Από αυτά τα πράγματα, με λίγα λόγια, που κάποιοι θα έσπευδαν να πουν πως μόνο στην Αμερική θα μπορούσαν να γίνουν και ποτέ στην Ελλάδα - για να διαψευστούν οικτρά: ούτε και στην Αμερική είναι τέτοια «κουλτουριάρικα» πράγματα για το ευρύ κοινό, γι’ αυτό και η Ολυμπιακή Επιτροπή φρόντισε να κόψει έγκαιρα τη χρηματοδότησή της για τις «τρέλες» του Wilson.
Πριν γίνει πάντως αυτό και άλλοι διάσημοι συνθέτες (π.χ. ο Philip Glass και ο Gavin Bryars) είχαν ήδη αναλάβει να επενδύσουν μουσικά κάποιες πράξεις και ο Wilson ήθελε και τον David Byrne να ανακατευτεί στο project. Ο τελευταίος δέχτηκε, θέλησε όμως να αναλάβει όχι κάποια πράξη, αλλά τα ενδιάμεσα σύντομα ιντερλούδια (knee plays στα Αγγλικά) που θα λειτουργούσαν τόσο ως διαλείμματα, όσο και ως συνδετικοί κρίκοι στην τεράστια, δεκάωρη σχεδόν, πλήρη παράσταση. Τα knee plays αυτά είχαν ως χαλαρό τους θέμα την περιπέτεια ενός δέντρου, το οποίο έγινε πρώτα βάρκα, ύστερα βιβλίο και τέλος πάλι δέντρο. Και, όταν ναυάγησε το τελικό project, ήταν από τα λίγα πράγματα τα οποία διασώθηκαν: παρουσιάστηκαν έτσι ζωντανά, σε ενιαία μορφή, από 9 χορευτές στη Μινεάπολη τον Απρίλιο του 1984, σε μια παράσταση έντονα επηρεασμένη από τις γιαπωνέζικες μορφές θεάτρου, τόσο το παραδοσιακό Noh και το Kabuki, όσο και το θέατρο μαριονετών Bunraku.
Καλά όλα αυτά θα μου πείτε, αλλά αξίζει τον κόπο η μουσική του Byrne ή όχι; Αξίζει και με το παραπάνω είναι η απάντηση. Αν και η χορογραφία της παράστασης των knee plays ήταν επηρεασμένη από το ιαπωνικό θέατρο, οι επιρροές της ηχητικής της επένδυσης προέρχονταν από ένα τελείως διαφορετικό μέρος: τη Νέα Ορλεάνη και το κόλλημα που είχε τότε φάει ο Byrne με την ορχήστρα Dirty Dozen Brass Band (αρχικά επιχείρησε μάλιστα να χρησιμοποιήσει την τελευταία για να παίξει τις συνθέσεις του, αλλά οι Dirty Dozen Brass Band δεν μπόρεσαν τελικά να προσαρμοστούν στις θεατρικές ανάγκες των συνθέσεων). Ο Byrne σκάρωσε λοιπόν μουσική για χάλκινα όργανα όμορφη και παιχνιδιάρικη. Η κύρια ένσταση εναντίον της - η οποία διατυπώθηκε και τότε και δεν είναι εντελώς αβάσιμη - ήταν πως οι πιο επιτυχημένες της στιγμές ήταν στην ουσία παραδοσιακές gospel και folk μελωδίες ευφάνταστα ενορχηστρωμένες σε οργανικές συνθέσεις για πνευστά (“Things To Do (I’ve Tried)”, “In The Upper Room” “I Bid You Goodnight”). Από την άλλη όμως, κάτι τέτοιο ήταν σύμφυτο με το πνεύμα της παράστασης για την οποία προοριζόταν αυτή η μουσική, ενώ υπήρξαν και στιγμές όπου ο Byrne έγραψε και πρωτότυπο υλικό με ενδιαφέρον, όπως λ.χ. το “Admiral Perry” ή τα μέχρι πρότινος ακυκλοφόρητα “Tic Toc 2 (In The Future)” και “Whisper”.
Μπορεί λοιπόν η μουσική του Byrne για τα Knee Plays του Wilson να μην ήταν και το αισθητικό απόγειο της πολυσχιδούς καριέρας του, ήταν όμως μουσική με ποιότητα που δεν φθείρεται εύκολα στον χρόνο, η οποία άξιζε και με το παραπάνω να επανεκδοθεί σε μια τόσο εμπλουτισμένη έκδοση. Αρχικά, το υλικό είχε εκδοθεί σε βινύλιο τον Μάιο του 1985 από την ECM και όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε ποτέ επανεκδοθεί σε ψηφιακή φορμή. Η Nonesuch όχι μόνο το κάνει εδώ, αλλά προσφέρει και ένα κατατοπιστικό βιβλιαράκι, προσθέτει στο αρχικό υλικό και 8 ακυκλοφόρητα οργανικά μέρη, κα βάζει και ένα DVD, στο οποίο βλέπουμε σε παράθεση τις εκπληκτικές έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Joann Verburg από την παράσταση στη Μινεάπολη, συνοδευόμενες από τη μουσική του Byrne.
