Ο Σωκράτης Μάλαμας είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς δημιουργούς των τελευταίων δύο δεκαετιών στο ελληνικό τραγούδι, ο οποίος, όμως, δεν είχε ποτέ το άγχος να κάνει τομές ή να επανεφεύρει τον εαυτό του.
Ακόμα και σε περιπτώσεις που επιχείρησε να ανακατέψει την τράπουλα στις δισκογραφικές δουλειές του –είτε απογυμνώνοντας την ενοργάνωση στα απολύτως βασικά (Ένα, 2002), είτε «κλέβοντας» την ηλεκτρική μπάντα του φίλου του Θανάση Παπακωνσταντίνου (Το Άδειο Δωμάτιο, 2005)– ήταν σαφές ότι ο σκληρός πυρήνας της τραγουδοποιίας του παρέμενε ουσιαστικά αμετάβλητος, όπως τον γνωρίσαμε από τις δύο-τρεις πρώτες δουλειές του. Και στη νέα δισκογραφική κατάθεσή του, τα πράγματα συνεχίζουν να έχουν έτσι.
Στο Πέρασμα, ο Σωκράτης Μάλαμας μελοποιεί αποκλειστικά στίχους του Άλκη Αλκαίου (με τον οποίο έχει συνεργαστεί και στο παρελθόν) και καλεί τη Μελίνα Κανά, επίσης παλιά συνεργάτιδά του, να ερμηνεύσει πέντε από τα τραγούδια. Οι λιτές αλλά καλοστημένες ενορχηστρώσεις χτίζονται αποκλειστικά από ακουστικές κιθάρες που παίζει ο ίδιος –είναι άλλωστε ικανότατος κιθαριστής. Δεν δίνεται κάποια εξήγηση για την επιλογή αυτή –το υλικό δεν μοιάζει από μόνο του να τη δικαιολογεί– και νιώθει έτσι κανείς ότι αυτά τα 14 τραγούδια θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν ντυθεί με κανονικές ορχήστρες, χωρίς να χαθεί κάτι από την «ψυχή» τους.
Λίγοι, νομίζω, θα διαφωνήσουν ότι το Πέρασμα είναι ένας πιο συμπαγής και συνεκτικός ποιοτικά δίσκος σε σχέση με τον προηγούμενο του τραγουδοποιού (Δρόμοι, 2007). Περιέχει, πράγματι, κάποια πολύ όμορφα τραγούδια (“Βραδυνές Περιπολίες”, “Ακροβάτης”, “Το Θαύμα”), που στέκονται με άνεση δίπλα στα καλύτερα του Μάλαμα από το παρελθόν. Το ύφος τους κινείται, ως επί το πλείστον, σε λαϊκούς δρόμους ενώ κάποια πατούν και με τα δυο πόδια στη μυθολογία του ρεμπέτικου (“Μονοπώλιο”, “Ρέστα”). Δύσκολα, όμως, βρίσκει κανείς κάτι που να μην ξέρει για τον Μάλαμα αλλά και, στιχουργικά, για τον Αλκαίο. Kυριαρχεί η αίσθηση ότι ακούμε μια βελτιωμένη εκδοχή πραγμάτων που κάπου, κάποτε, τα έχουμε ξανακούσει. Εξαίρεση αποτελoύν “Οι Μύστες Της Ερήμου” στου οποίου τη μελωδία ένιωσα ότι ο Μάλαμας κινήθηκε στα «λημέρια» ενός άλλου συνεργάτη του Αλκαίου, του Θάνου Μικρούτσικου.
Η συνάντηση Μάλαμα-Αλκαίου-Κανά στο Πέρασμα μοιάζει με μάζωξη φίλων με σκοπό όχι να μοιραστούν τα νέα τους, αλλά να θυμηθούν τα παλιά. Δίνει βέβαια έναν καλό δίσκο, πάνω από το επίπεδο που ακούμε τελευταία από τον ευρύτερο χώρο του λεγόμενου έντεχνου τραγουδιού, ο οποίος, όμως, υστερεί αν ειδωθεί ως μέρος του συνολικού έργου του Σωκράτη Μάλαμα. Μοιάζει δηλαδή να είναι ένα ακόμα βήμα σημειωτόν, με το ερώτημα να παραμένει σχετικά με το αν και πότε θα κινηθεί ο τραγουδοποιός προς κάποια άλλη κατεύθυνση...
