Τα τελευταία χρόνια η ακαταπόνητη Δόμνα Σαμίου έχει συμβάλλει όσο κανείς άλλος στη διάδοση της παραδοσιακής μας μουσικής σε ένα ευρύτερο και κατά βάση νεότερο ακροατήριο, μέσω μιας σειράς προσεγμένων θεματικών εκδόσεων, οι οποίες αποτελούν θησαυρό για κάθε σοβαρή δισκοθήκη ελληνικής μουσικής. Άλλη μία τέτοια έκδοση φιλοδοξεί να αποτελέσει και το παρόν album, που σε διπλό cd και dvd (ημίωρης διάρκειας, με οπτικό υλικό από τις πρόβες) επιθυμεί να μας ταξιδέψει στα παιδικά τραγούδια του τόπου μας - με την ευρύτερη έννοια της λέξης και όχι τη στενά γεωγραφική. Επιθυμία, όμως, που θεωρώ πως τελικά δεν πραγμάτωσε και με τόση επιτυχία (ειδικά αν συγκριθεί με ένα προηγούμενο ανάλογο, μα συντομότερο, πόνημα της Σαμίου, την Περπερούνα), ασχέτως του αν έχουμε να κάνουμε με έναν οπωσδήποτε καλό δίσκο. Ο Κυρ-Βοριάς μας μεταφέρει από τη Νικομήδεια της Προποντίδας και τον Μαρμαρά στο Διδυμότειχο, τη Μακεδονία και την Ήπειρο και από εκεί στη Σκιάθο, στους Φούρνους της Ικαρίας, στην Κύθνο και στην Ύδρα, φτάνοντας μέχρι τη Ρόδο και τα Κύθηρα και περνώντας ακόμα και από τα Επτάνησα. Βασικοί ερμηνευτές του album είναι οι μαθητές του 9ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Σμύρνης, τους οποίους πλαισιώνουν η ίδια η Δόμνα Σαμίου, καταξιωμένοι μουσικοί όπως ο Σωκράτης Σινόπουλος (υποδειγματικές οι ενορχηστρώσεις του) ή ο Βαγγέλης Καρίπης, αλλά και φωνές σαν αυτές του Ζαχαρία Καρούνη και της Κατερίνας Παπαδοπούλου, ήδη γνωστές στη δισκογραφία και μέσω σόλο δουλειών. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι οι μικροί πρωταγωνιστές του Κυρ-Βοριά οργανώθηκαν σε χορωδία και διδάχθηκαν από την ίδια τη Σαμίου, καθώς το 9ο Δημοτικό είναι το σχολείο της γειτονιάς όπου η τελευταία μένει στην Αθήνα. Τέλος, μνεία χρειάζεται να γίνει και στο σύντομο, μα κατατοπιστικό, άρθρο της λαογράφου Μιράντας Τερζοπούλου, που κοσμεί το εξαιρετικό, δίγλωσσο, βιβλιαράκι της έκδοσης. Το πρώτο cd κυλάει σύμφωνα με τα όσα πάνω-κάτω περιμένεις από αυτό, εστιάζοντας σε τραγούδια άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ενδιαφέροντα, από τη σκοπιά τουλάχιστον ενός ενήλικα. Καλύτερες στιγμές του στάθηκαν νομίζω το θεσσαλιώτικο “Πιρπιρίτσα Περπατεί”, το “Ντίλι Ντίλι” από τον Μαρμαρά, το μακεδονίτικο “Πουλάκι Είχα Στο Κλουβί” (με την ίδια τη Σαμίου στα φωνητικά) και τα πελοποννησιακά “Παναγιωτίτσα Λυγερή” και “Ανάμεσα Τσιρίγο” (ερμηνευμένα αντίστοιχα από τους Κατερίνα Παπαδοπούλου και Δημήτρη Κυριακόπουλο). Τα δύο τελευταία, όμως (όπως και το δωδεκανησιακό “Ηπούλησα Τη Βάρκα Μου”), με έκαναν να θέσω για πρώτη φορά κατά την ακρόαση του Κυρ-Βοριά το ερώτημα του γιατί ένα τέτοιο υλικό να προσδιορίζεται ως τραγούδι «για παιδιά». Ερώτημα που όχι μόνο δεν απαντήθηκε, μα ετέθη και ακόμα πιο έντονα στο δεύτερο cd, όπου το ξεστράτισμα από την «παιδική» σφαίρα ήταν ακόμα πιο έντονο. Πράγμα, βέβαια, που διόλου δεν συνάδει με την αισθητική-καλλιτεχνική του αξία, η οποία μάλιστα νομίζω ότι κυμάνθηκε και σε υψηλότερα επίπεδα, συγκριτικά με το πρώτο cd. Ο Ζαχαρίας Καρούνης, ας πούμε, παραδίδει καταπληκτικές εκτελέσεις στο λεβέντικο “Λάμπουν Τα Χιόνια Στα Βουνά” και στην “Αρκαδιανή”, τα οποία όμως είναι κλέφτικα τραγούδια, και όχι παιδικά ή για παιδιά. Θαυμάσια τραγούδησε και ο Μιχάλης Ζάμπας την αριστουργηματική “Τρυγόνα”, που, και πάλι όμως, είναι ένα από τα ιστορικότερα και ωραιότερα ηπειρώτικα - καμία σχέση δεν έχει με τη σφαίρα των παιδιών και με τραγούδια σαν το σκιαθώτικο “Ο Κυρ Βοριάς Εφύσηξε”, το κυθηραϊκό “’Επιασε Πάλι Το Χορό” (από τις ωραιότερες ερμηνευτικές στιγμές της Κατερίνας Παπαδοπούλου εδώ) ή το εξαίσιο “Ήρχεν Ο Μάης”, από την Κύθνο. Οι ίδιες ενστάσεις μπορούν να διατυπωθούν για πολλά ακόμα ωραία τραγούδια του δεύτερου cd (“Το Γυάλινο Πηγάδι”, “Γαμπρέ Μου Ρήγισσας Παιδί”, “Με Γέλασαν Τα Πουλιά”, “Έχετε Ψαράδες Ψάρια”, “Η Θάλασσα Με Γέρασε” κτλ.). Συμπερασματικά, ο Κυρ-Βοριάς μας έδωσε την ευκαιρία να ακούσουμε ορισμένα πολύ όμορφα δημοτικά τραγούδια σε υψηλής ποιότητας επανεκτελέσεις - και γι’ αυτό και μόνο αξίζει της προσοχής σας. Μοιάζει όμως με έκθεση η οποία άλλο θέμα ξεκίνησε να διαπραγματεύεται και με άλλο κατέληξε να καταπιάνεται, πράγμα που, όπως και να το δει κανείς, αυτο-αναιρεί τελικά το εγχείρημα της Σαμίου και των συνεργατών της. Αν θέλετε λοιπόν έναν καλό δίσκο με δημοτικά, επενδύστε άφοβα. Αλλά αν ψάχνετε για μια αντιπροσωπευτική συλλογή παραδοσιακών παιδικών τραγουδιών, ο Κυρ-Βοριάς δεν θα σας καλύψει.
